Dr. Akın Arslan
Tırport Başkanı
Son 30 yılda üretim, hızla Çin ve Güney Asya’ya kaydı. Dünya’da üretilen malların neredeyse %30’nu Çin tek başına üretir hale geldi. Çin Elektrik İdaresi verilerine göre; dünyada tüketilen enerjinin %23,81'i Çin’de tüketiyor. 1990 yılında sadece 3,5 milyar dolar doğrudan yabancı sermaye yatırımı alan Çin'e, 2021 yılında 173,5 milyar dolar sermaye girişi oldu. Bütün yaşanan tedarik problemlerine, 6 katı aşan navlun maliyetlerine rağmen 2020 yılında 144,37 milyar dolar yatırım çeken Çin, 2021'de bunu 29 milyar dolar daha artırmayı başardı. Normal şartlarda 4 hafta süren bir konteyner malın Avrupa yolculuğu, pandemi sürecinde 12 haftaya kadar çıktı. Hala normalleşemedi, normalleşebilecekmiş gibi de görünmüyor. Bırakın 4 haftada Avrupa'ya ulaşmayı, gemiler 4 haftada Shenzhen/Şangay limanlarında yükleme yapıp yola çıkamıyor.
Konteyner krizi, global forwarder şirketlerinin işine geldi
Konteyner krizi, global forwarder şirketlerin işine geldi. Ciroları ve karlılıkları, katlanarak artıyor. Örneğin, Fransız CMA-CGM, 2021 yılında gelirlerini %78 arttırarak 56 milyar dolara çıkardı ve karlılığını ise %278 artırarak 2021’de 23,1 milyar dolar net kar elde etti. 2021 yılı Alman Hapag-Lloyd için de iyi bir yıldı ve bir önceki yıla göre gelirlerini %81 arttırarak 26,4 milyar dolar ciro elde etti ve karlılığını ise tam %317 arttırarak 12,8 milyar dolar net kar üretti. Dünyanın en büyük forwarder şirketi olan Danimarka kökenli APM-Maersk ise 2021’de 61,8 milyar dolar ciro üretti, karını %189 arttırarak 24 milyar dolar kar elde etti. Geçtiğimiz yıl 61,8 milyar dolar ciro üreten Maersk, sadece 2022 ilk çeyreğinde 20 milyar dolar net açıkladı.
Türkiye üretim ve lojistik açıdan büyük fırsatlarla karşı karşıyadır
Türkiye'den yola çıkan bir Tır, sadece 5 günde Avrupa'nın en uç noktalarına ulaşabiliyor, yeter ki, çeşitli problemler ve gerilimler yüzünden kapılarda günlerce veya haftalarca bekletilmesin. Türkiye, sadece üretime odaklansın, müşterileri ve yatırımcıları mutlu edecek güvenilir bir ekonomik ortam hazırlasın. Çünkü, eğer Çin 30 yılda 3,5 milyar dolardan 2021’de yılda 173 milyar dolar yabancı sermaye çekme hacmine ulaştıysa, neden Türkiye önümüzdeki 10 yıl içinde yılda 100 milyar dolar doğrudan yabancı sermayeyi çekemesin? Bunun ülkenin refah seviyesini nasıl artırabileceğini düşünebiliyor musunuz? Türkiye’ye, 2021'de yaklaşık 14,2 milyar dolar yabancı sermaye geldi ve bunun %50’si doğrudan gayrimenkul alımı, kalanın %70’i ise maalesef hazır olan şirkete yatırım ortaklığı ya da satın alma şeklinde olmuştur. Doğrudan yatırım için gelen sermaye tutarı, 3 milyar doların üzerinde değildir, eğer bu rakam yılda 50 milyar dolarların üzerine çıkarsa, Türkiye’nin istihdam ve yaşam kalitesi şu andaki durumla kıyaslanmayacak kadar iyi bir seviyede olacaktır. Kısaca, Çin’de üretim ucuz olabilir, fakat ürettiğin malı zamanında müşteriye gönderemiyorsan, hiçbir anlamı olmaz. Gönderemediğin mal “UCUZ” değildir.
Çin’den Avrupa’ya navlun ücreti pandemi öncesine göre 5- 6 kat arttı
Pandemiden önce, Çin’in önde gelen üretim ve liman şehirlerinden Şangay ve Shenzhen’den 2020 yılı başında Avrupa’ya bir konteynerin taşınmasının bedeli 2.000-2.500 dolar seviyesinden, 2022 Ocak ayında Avrupa’ya navlun ücreti 16 bin dolara yaklaştı. Halen 12 bin seviyesinde seyrediyor. Pandemi öncesi döneme göre 5-6 kat daha pahalı hale geldi. İçinde 40 bin dolarlık ürün bulunan bir konteynerin Çin’den Avrupa’ya transferinin maliyeti ürün maliyetinin neredeyse 1 / 4’üne denk geliyor.