RAMAZAN Bayramından birkaç gün önce İpragaz’ın kuruluşunun 60’ıncı yıldönümü nedeniyle düzenlenen sohbet buluşmasındayız.
Masada İpragaz’ın sahibi olan Hollanda merkezli SHV Holding’e bağlı SHV Energy’nin Yönetim Kurulu Üyesi Steven Sels, Hollanda’nın İstanbul Başkonsolosu Arjen Uijterlinde ve İpragaz CEO’su Eyüp Aratay var.
Aratay, söze 1961 yılından girdi:
- 1961 yılında Yücel Kurttepeli ve Almanya’da birlikte mühendislik okuduğu bazı arkadaşları otomatik kapı kilidi üretmek üzere Euroka Metal’i kurdu. İzinler uzayınca Derince’de kısa bir süre radyo ürettiler.
Aratay, Kurttepeli ve arkadaşlarının aynı yıl Avrupa’da gördükleri LPG’yi tüpe doldurma konusuna odaklandığını anımsattı:
- İzmit Yarımca Rafinerisi-İPRAŞ yeni hizmete girmişti. Rafineride benzin, motorin üretimi sırasında ortaya çıkan LPG, o dönemde yakılarak bacadan atılıyordu. Yücel Bey ve arkadaşları, Yarımca’da bugünkü İpragaz’ın temellerini attı.
İş dünyası “delilik” derken Kurttepeli ve arkadaşlarının ilk LPG tüpü dolumunu gerçekleştirdiğine işaret etti:
- İlk başlarda insanlar tüpgaz kullanımına ihtiyatla yaklaştı. Yücel Bey ve arkadaşları muhtarlara bedava tüp ve ocak dağıtarak, halkın tüple tanışmasını sağladı.
Sektöre başka firmaların da girmesiyle gaz temininin zorlaşması üzerine İpragaz’a 1966 yılında yüzde 51 payla TPAO’nun ortaklığının gündeme geldiğini anlattı:
- Ortaklık 1989’a kadar sürdü. 1989’da Kamu Ortaklığı İdaresi, TPAO’nun hisselerini satmayı gündemine aldı. İpragaz, bu hisselere talip oldu, “Yabancılara satılacak” denildi. Yücel Bey, bunun üzerine yüzde 49’luk hissesini 47 milyon dolara Fransız Primagaz’a sattı.
Aratay, İpragaz hisselerinin o dönemde oynadığı önemli rol üzerinde durdu:
- TPAO, 2.5 yıl sonra elindeki İpragaz hisselerini 89 milyon dolara Primagaz’a sattı. Dönemin Başbakanı Süleyman Demirel, bu kaynakla 1991 seçimlerindeki vaadini tuttu, çiftçi alacaklarını ödetti.
Aratay, 1999 yılında Primagaz’ın dünyanın önde gelen LPG dağıtım şirketi SHV Gas tarafından satın alındığının altını çizdi:
- Böylece İpragaz, Hollanda merkezli SHV Grubu’nun bünyesine katıldı.
Bu noktada söz alan SHV Energy Yönetim Kurulu Üyesi Steven Sels, Türkiye’de uzun vadeli yatırım yapmaktan gurur duyduklarını vurguladı:
- Hacmi, yapısı, potansiyeli ile dünya ölçeğinde, örnek LPG pazarlarından biri olan Türkiye, SHV Energy için de değerli. Türkiye, LPG’de dünyanın en büyük iki pazarından biridir.
İpragaz’a yatırımla birlikte 23 yıldır Türkiye’de olduklarını kaydetti:
- 23 yıldır Türkiye’de çok kriz gördük. Türkiye her koşulda krizlerden başarıyla çıkma, ayağa kalkma becerisine sahip. Türk girişimcisi, her krizde yeniden ayağa kalkıyor. Biz de Türkiye’ye kısa, dönemsel projeksiyonla bakmıyoruz. Uzun vadeli yatırımcıyız.
Hollanda’nın İstanbul Başkonsolosu Arjen Uijterlinde, SHV’nin İpragaz’la Türkiye’de yer almasını şöyle değerlendirdi:
- SHV’nin İpragaz yatırımı, Hollanda-Türkiye arasındaki ikili ilişkilerin güzel bir örneği.
Türkiye’ye yatırım yapan yabancı grupların büyük bölümü özellikle Türk yöneticilerin kaptanlığında başarıyla yoluna devam ediyor.
Hisselerinin yüzde 100’ü SHV Energy’ye ait İpragaz da bu örnekler arasında yer alıyor…
Otogazın öncüsü olduk enerji şirketine dönüştük
İPRAGAZ CEO’su Eyüp Aratay, şirketin 62 yılda ilklere imza attığını belirtti:
- 1973 yılında ilk büyük tanklı dökme gaz hizmeti başlatıldı.
- Otogaz segmentinde de öncü oldu, 1996 yılında Türkiye’nin ilk ruhsatlı otogaz istasyonunu Bursa’da hayata geçirdi.
- Sonraki yıllarda özel forklift tüpü, Marinegas gibi yeniliklere imza atıldı.
Ardından ekledi:
- 2005 yılında LNG, 2012 yılında toptan elektrik ile hizmet verdiğimiz segmentleri çeşitlendirdik. 2013 yılında ise sıfırdan yarattığımız marka GO ile yeni nesil akaryakıt istasyonunu açtık.
İpragaz’ın yaşadığı dönüşümü şöyle özetledi:
- Tüpçü olarak başladı, enerji şirketine dönüştü.
Sürdürülebilir yakıt dönüşümüne uyacak
SHV Energy Yönetim Kurulu Üyesi Steven Sels, sürdürülebilir yakıtlar ile yenilenebilir enerji çözümleri üzerine yoğunlaştıklarını bildirdi:
- 2021 yılı ciromuz 8.5 milyar Euro’yu buldu. Kendimizi bir enerji dönüşüm şirketi olarak görüyoruz. LPG, enerji dönüşümünde şu an geçiş alternatifi. Alternatif hidrokarbon yakıtlardan yüzde 20-50 daha az karbon salıyor, 5 kat fazla enerji sağlanıyor.
BioLPG üretimini de devreye aldıklarını belirtti:
- Bitki ve sebze atıkları gibi yenilenebilir hammaddelerden üretilen, yenilenebilir propan ve biyopropan olarak da adlandırılan BioLPG de önemli ürünlerimiz arasında yer alıyor. Bu ürün karbon salınımını yüzde 80’e kadar azaltıyor.
Ardından ekledi:
- Örneğin, rDME elde edecek proses yatırımı olarak 1 milyar Euro’luk program yürütüyoruz. Sürdürülebilir yakıt grubunun yanısıra İrlanda’da enerji verimliliği, Hindistan’da da güneş enerjisi şirketi satın aldık.
Bu noktada şu mesajı verdi:
- Yaptığımız bu yatırımlar, çalışmalar Türkiye için de anlamlı olacaktır.
İpragaz CEO’su Eyüp Aratay araya girdi:
- SHV’nin sürdürülebilir yakıtlar alanında kaydettiği gelişmelere, proseslerin geliştirilmesi ile birlikte İpragaz da adapte olacak.
Hollanda’nın İstanbul Başkonsolosu Arjen Ujiterlinde de aynı yönde mesajını aktardı:
- Sürdürülebilirlik konusundaki tüm çalışmalarda işbirliğine açığız.
LPG ithalatı 3 milyon tonu buluyor
TÜRKİYE LPG Derneği Başkanlığını yürüten İpragaz CEO’su Eyüp Aratay, sektörler ilgili şu bilgileri verdi:
- LPG sektörü ülkemizde 2000 yılında 4.5 milyon ton ile zirve yaptı. 2001 yılında yaşanan ekonomik kriz ve beraberinde LPG’ye uygulanan vergilerin artırılmasıyla 3.6 milyon tona düştü. Doğalgazın yaygınlaşması LPG’yi daha da aşağı çekti.
- Ancak, aynı dönemde otogazda başlayan hızlı büyüme LPG’deki tüketim kaybını telafi etti. Türkiye, LPG’li araç sayısı ve istasyon sayısında dünya lideri oldu.
- Türkiye LPG pazarı 2021 yılını 3.9 milyon ton dolayında bir hacimle tamamladı.
- 77 lisanslı firmanın faaliyet gösterdiği Türkiye LPG sektörü, 10 milyon haneye tüp hizmeti, 4.9 milyon otogazlı araca ikmal gerçekleştiriyor.
- Sektörümüz 100 bin çalışanı ile yıllık 80 milyar liralık pazar büyüklüğüne ulaşmış bulunuyor.
- Türkiye’de tüketilen 3.9 milyon tonluk LPG’nin 1 milyon tonu ülkemiz rafinerilerinden sağlanıyor. 3 milyon tona yakını ithal ediliyor.