TÜİK verilerine göre, tarımsal girdi fiyatları Aralık 2021'de %45,6, aylık %9,8 oranında arttı. Gübrede artış %150'yi aştı; %152,4 oldu. Kasım'da girdi fiyatlarındaki artış yıllık %36,2 ve aylık %8,52 olmuştu.
Tarımsal fiyatları öncü göstergelerle takip ediyoruz. Bunlardan biri de girdi fiyatları. Tohum, gübre, tarımsal ilaçlar, fide ve fidan için, aylık madde fiyatlarının gelişim seyri. Son dönemde bu seyirde olumsuzluk arttı.
MALİYET ENFLASYONU TIRMANIYOR
Maliyet enflasyonu, petrol ve gıda gibi emtia fiyatlarının yükselmesi veya doğal afetler gibi nedenlerle üretim maliyetlerinde artış yaşanması sonucunda ortaya çıkar. Bu tür durumlarda, toplam arz azalır ve akabinde fiyatların genel seviyesinde yükselme yaşanır. Son dönemde artan maliyetlerle birlikte maliyet enflasyonu giderek yükseldi.
ÜRETİCİ FİYATLARININ ÖNEMİ
Bizler ağırlıklı olarak enflasyonu tüketici fiyatlarındaki değişimden izliyoruz. Oysaki önemli olan, üretici fiyatlarıdır. Zira bir süre sonra içeride enflasyonun artmasına yol açar. Dışarıda ihracatta fiyat rekabetini kaybetmemize neden olur. Üretici fiyatlarındaki artış %93,53 seviyesinde…
İKİ SORU İKİ CEVAP
Köy enflasyonu ile şehir enflasyonu arasında fark var mıdır?
Köyde enflasyon, şehirden daha az hissedilir. Aslında yakın geçmişte böyleydi ama artık şehir köy farkı ortadan kalkmış durumdadır. Eskiden bir köye dışarında 3 beyaz (gaz tuz bez) girer, gerisi kapalı ekonomi kuralları içinde, kıtlık gibi doğal risklere göre yönetilirdi. Sonra elektrik geldi, beraberinde elektrik faturasını getirdi. Tandır kapandı, kasabadan ekmek geldi ve beraberinde ekmek faturasını taşıdı. Yine de şehirde enflasyon, köydekinden görece daha hafif hissedilir.
Enflasyon gizlenebilir mi?
Enflasyon, tıpkı öksürük gibidir. Tutulur ama gizlenemez. Endekslerle oynayarak (2 yolu vardır. Ya endeksteki malları değiştirmek ya da ağırlıklarıyla oynamak) geçici süreliğine kamuoyunu kandırabilirsiniz. Fakat eninde sonunda mızrak çuvala sığamayacak, misal gıda ucundan fırlayıverecektir. Soğan gibi yaygın bir gıda ürününü endeksten çıkaramazsın. Ancak soğan 1 liradan 10 liraya çıkmışsa, gölgeye sakladığın enflasyonu da görünür kılacaktır.
NOT:
SORUN ÖNEMLİ OLANLA ÖNCELİKLİ OLANI AYIRAMAMAK
Enflasyona rağmen ülkeler yatırım yapabilir, gelişebilir. Sadece olası krizlere ve global ekonomiden gelecek olan tehditlere daha açık hale gelirler. Eğer verimli yatırımlar söz konusu ise zaten enflasyon, ne kadar yüksek olursa olsun, düşme eğilimine girecektir.
Ancak önemli ve öncelikli olmayan alanlarda harcama yapan yönetimler, yüksek enflasyon ortamında durgunluk gibi bela ile tanışacaktır; stagflasyon… Anlamı şudur; zaten soluk soluğa iken kafanızı bir kova suyun içine gömmüşsünüzdür.
Önerim şudur; enflasyonu mu çözmek istiyorsun? Ekonominin aktörlerinin aynı ufka bakmasını sağla; bunun da yolu güvenden geçer. Güveni tesis etmeyen, hangi politika aracını kullanırsa kullansın, kendisini enflasyon batağında bulacağını biliyoruz artık. İnanmayan kayıp yıllar 90’ları hatırlasın…