TOSYALI Holding Yönetim Kurulu Başkanı Fuat Tosyalı’yı aradım:
- 6 Şubat 2023 sabahı merkez üssü Pazarcık olan 7.7’lik depremin hemen ardından İskenderun’a gittiniz. Ekibinizin arama-kurtarma çalışmaları başta olmak üzere her türlü destek için çaba harcadınız. İskenderun’a tekrar giderken size eşlik etmek isteriz.
Fuat Tosyalı, bir-iki gün içinde organize oldu:
- 1 Mart 2023 Çarşamba günü Hatay’a gidiyorum. Uygunsanız birlikte gidelim.
Hakan Güldağ, Şeref Oğuz ve Mete Belovacıklı ile birlikte Hatay yolculuğunda Fuat Tosyalı’ya katıldık. Fuat Tosyalı’nın konukları arasında oğlu ve Osmaniye Organize Sanayi Bölgesi Başkanı, Tosyalı Holding Yönetim Kurulu Üyesi Şerif Tosyalı, Varlık Fonu Genel Müdürü Arda Ermut ve Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi Başkanı Ahmet Burak Dağlıoğlu da yer aldı.
Hatay’a varınca Antakya Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Hikmet Çinçin’i aradım. Çinçin, bulunduğu yerin konumunu attı:
- Teofarm…
Çinçin, Elif Ovalı’nın kardeşi Adnan Murat Teoman ile birlikte kurup yönettiği Teofarm adlı çiftliği çalışma mekanı olarak belirlemişti. Çinçin ile sohbete Elif Ovalı ve Osman Ovalı da katıldı.
Çinçin, 6 Şubat 2023 gününe döndü:
- 6 Şubat 2023 saat 04.17’den itibaren Antakya ve yöresi için çöküş öyküsü başladı. Öncelikle can kayıplarımız yüreğimizi yaktı. İkincisi, Antakya’nın kimliği de depremlerle çöktü. Bunu kelimelerle, cümlelerle anlatmak mümkün değil.
Başta Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar olmak üzere hükümet yetkililerinden, validen, belediye başkanından Antakya’yı aslına uygun şekilde ayağa kaldırmaya dönük işaretler aldıklarını belirtti:
- Enkaz kaldırma çalışmaları sırasında tarihi eserlerin taşlarının ayıklanacağı, onların Antakya’nın yeniden imarında, söz konusu eserlerin yeniden yapımında kullanılacağı söyleniyor.
Osman Ovalı araya girdi:
- Kurtuluş Caddesi’nde 200 yıllık simge binalar yıkıldı.
Çinçin sürdürdü:
- Antakya’nın tarihi simgesel dokusunu sonradan betonarme yapılarla bozmuştuk. Yeniden yapılaşma döneminde o çirkinlikleri eklememeye özen göstermek gerekiyor.
Hatay’ın, merkez ilçe Antakya’nın boşaldığını vurguladı:
- GSM operatörleri Antakya’nın merkezinden 10 bin sinyal alıyormuş. Bunların 2 bin kadarını da yardıma gelenler, gazeteciler, görevliler oluşturuyor. Antakya’nın köklü nüfusunun en azından belirleyici bölümünün dönmesine dönük çalışmalar yapılması gerekiyor.
Suriyeli mülteciler konusuna değindi:
- Benim annem de Suriyeli bir ailenin kızı. Mülteciler konusunda deprem öncesinde endişeli değildim. Şimdi endişem var. Eğer Antakya’nın, Hatay’ın köklü nüfusunun tersine göçünü sağlayamazsak karşımıza ciddi sorunlar çıkabilir. Yani, ilk kez endişeliyim.
Ardından ekledi:
- Sermaye sahibi ailelerin, kaliteli insan kaynağının, iş gücünün, esnafın, ticaret erbabının şehri kökten terk etmemesi için teşviklerin devreye girmesinde yarar var.
Kentte okulların açılmasının önemi üzerinde durdu:
- Ne yapıp edip okulları eylül ayında açmak gerekiyor. Aksi halde, nakil aldıran, başka kentlerde eğitimine devam etmeye giden öğrenciler yüzünden aileler bölünecek.
Osman Ovalı, teşviklerle ilgili şu noktanın altını çizdi:
- Depremler 11 ilimizi vurdu. Ancak, 11 ilin tamamı aynı ölçüde darbe yemiş değil. Devletin gücünün de bir sınırı var. O nedenle teşvikleri depremden en fazla etkilenen ilçelere dönük, ilçe bazlı devreye almak daha doğru olur.
Hikmet Çinçin, Antakya Küçük Sanayi Sitesi’ndeki 2 bin işyerinden 1700’ünün yıkıldığını kaydetti:
- Teşvikler 11 ilin tamamını kapsarsa Antakya’yı ayağa kaldırma şansımız azalır. Antakya’yı ayağa kaldırmak için “süper teşvik” paketi devreye girmeli. Ancak o şekilde toparlanabilir.
Çinçin, yeniden yapılaşma, yapılanma konusunda da şu noktaya işaret etti:
- 1-2 yıl çadırda, konteynerde yaşayalım. Yeniden yapılaşma konusunda acele edip yanlışa düşmeyelim. Antakya’yı orijinal dokusuna uygun şekilde ayağa kaldırmak için “akıl birliği” yapalım.
Depremzede kentlerin yeniden ayağa kalkması için “ilçe bazlı teşvik” talebi Kahramanmaraş gibi Antakya’da, Hatay’da da öne çıkıyor.
11 depremzede ilimiz için hükümet, yerel yönetimler, söz konusu kentlerdeki sivil toplum örgütlerinin kol kola girmesi gerekiyor…
HATAY Büyükşehir Belediyesi Basın Yayın Daire Başkanı Nida Yılmaz’ın gönderdiği konumu izledik. Hakan Güldağ ve Şeref Oğuz’la birlikte Expo için düzenlenen bölgede kurulan büyük bir çadıra girdik.
Hatay Büyükşehir Belediye Başkanı Lütfü Savaş, Genel Sekreter Yardımcısı Bülent Ok ve Nida Yılmaz’la sohbet ettik.
Hakan Güldağ, ihtiyaçları sordu, Lütfü Savaş sıraladı:
- Konteyner, çadır, soba, seyyar tuvalet, seyyar duş, kalıcı ve bir yıl hizmet vermeye devam edecek mutfaklar...
Kalıcı mutfak talebinin nedenini açtı:
- Hâlâ tencere kaynatamayacak durumda olan çok sayıda insanımız var. O nedenle gıda yardımını sürdürmek gerekiyor.
Hatay’ın şehir planının yeniden hazırlanması gerektiğini vurguladı:
- O büyükşehir belediyesi olarak bizim işimiz ve görevimiz. Eğer bu konuda Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı da bu konuda bizimle birlikte çalışırsa memnun oluruz.
Savaş da eğitim konusunda uyardı:
- Okulların eylül ayında açılması için elimizden geleni yapmalıyız.
Organize sanayi bölgesi ve mobilyacılar sitesinin sağlam olduğunu kaydetti:
- Orada çalışanların işe dönüşünü sağlayabilmek için konteyner kent kurulması gerekiyor.
Kentin yeniden yapılaşmasıyla ilgili şu mesajı verdi:
- Artçı depremler sürerken betonarme yapılaşmanın riskli olduğu konusunda uzmanlar uyarıyor. Dolayısıyla betonarme yapılar için biraz beklemekte yarar var.
HATAY Büyükşehir Belediyesi Basın Yayın Daire Başkanı Nida Yılmaz, 6 Şubat 2023 saat 04.17’yi şöyle anımsadı:
- Depremle birlikte kendimi evden dışarı attım. Evim belediye binasına yakındı. Belediyeye gitmeyi düşündüm. Çevreme bakıp durdum. Belediye binasını göremedim. Çünkü yıkılmıştı.
Hatay Büyükşehir Belediye Başkanı Lütfü Savaş, depremde yıkılan binalarla ilgili sorumlular konusuna değindi:
- Bu işte tek başına müteahhitlere, belediyelere yüklenmek doğru değil. Bu işte sorumluluğu, imzası olan farklı kesimler, meslek grupları var.
Ardından ekledi:
- Yıkılan binalarla ilgili sorumluları ararken doğru sentez yapmak gerektiğini düşünüyorum. Kimin ne kadar payı var, iyi incelenmelidir.