FAO Genel Direktörü QU Dongyu, küresel anlamda ilk kez kutlanan Uluslararası Gıda Kaybı ve İsrafı Farkındalık Günü’nde yaptığı açıklamada, “Gıda kaybı ve israfı zamanımızın en büyük zorluklarından biri. Yatırımlar küçük ölçekli çiftçilerin eğitimine, teknoloji ve inovasyona yönlendirilmeli. IBM, Microsoft ve Vatikan ile yapay zekayı tam da bu alanlarda güçlendirecek bir ortaklık kurduk” diyor.
Dünya genelinde yaklaşık 690 milyon insan açlık çekerken, 3 milyar kişi sağlıklı beslenemiyor. COVID-19 salgını ise, 132 milyon kişinin daha gıda ve beslenme güvenliğini tehdit altına soktu. Tüm bunların yanı sıra her sene dünyadaki gıdanın yüzde 14’ü satış aşamasına ulaşamadan kayboluyor. Bu süreçte yaşanan gıda kaybı yıllık 400 milyar dolara mal oluyor. Gıda kaybı ve israfı, küresel sera gazı salınımının yüzde 8’ini oluşturuyor.
Özetle, gıda kaybı ve israfını azaltmak herkes için daha çok gıda, daha az sera gazı salınımı, doğal kaynaklar üzerinde daha az baskı ve artan verimlilik ve ekonomik büyüme anlamına geliyor. İnovasyon, teknoloji ve davranış değişikliği de gıda kaybı ve israfını azaltmada kilit bir rol üstleniyor.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) ve ortaklarıyla küresel anlamda ilk kez kutlanan Uluslararası Gıda Kaybı ve İsrafı Farkındalık Günü'nde, bu tablo ışında gıda güvenliği ile doğal kaynakların yüz yüze olduğu tehditlerin önüne geçilmesi çağrısında bulunuldu.
FAO Genel Direktörü QU Dongyu, gıda kaybı ve israfının zamanımızın en büyük zorluklarından biri olduğunun altını çiziyor ve özel yatırımların küçük ölçekli çiftçilerin eğitimi ile teknoloji ve inovasyona yönlendirilmesi çağrısında bulunuyor. Dongyu, “Yenilikçi hasat sonrası uygulamalar, dijital tarım, gıda sistemleri ve pazar kanallarının yeniden düzenlenmesi, gıda kaybı ve israfı ile mücadelemizde elimizi güçlendirecek büyük bir potansiyel sunuyor. Hatta geçtiğimiz hafta IBM, Microsoft ve Vatikan ile yapay zekayı tam da bu alanlarda güçlendirecek bir ortaklık kurduk” diyor. Dongyu’nun altını çizdiği bu iş birliği, gezegeni ve tüm insanlarını koruyan yararlı teknolojiler geliştirmeyi vaat ediyor. İş birliğinin temelinde; şeffaflık, kapsayıcılık, sorumluluk, tarafsızlık, güvenilirlik, güvenlik ve gizlilik değerleri yer alıyor.
Gıda kaybı ve israfı etik dışı
Etkinliğe bir video mesaj ile katılan Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres, milyonlarca insanın açlık çektiği göz önüne alındığında gıda kaybı ve israfının etik dışı olduğunu vurguluyor. Ülkeleri konu ile ilgili bir ölçümleme hedefi oluşturmaya ve siyasi eylemlerini Paris Anlaşması’nda yer alan iklim planları kapsamında belirlemeye davet eden Guterres, özel sektöre benzer bir yaklaşımı benimsemeye ve bireyler olarak da hepimize daha dikkatli alışveriş yapma, gıdayı doğru depolama ve arta kalanları da değerlendirme çağrısında bulunuyor.
UNEP İdari Direktörü Inger Andersen ise, hükümetleri gıda kaybı ve israfını ulusal iklim stratejilerinin bir parçası yapmaya davet ediyor.
Andersen, “Şayet karar vericiler gıda kaybı ve israfı ile sürdürülebilir beslenmeyi yenilenen iklim planlarına dahil ederse, gıda sistemlerinin adaptasyonu yüzde 25’lik bir ilerleme kaydedecek” mesajını veriyor.
Türkiye ve Orta Asya’da gıda kaybına yönelik bölgesel inisiyatif
Açılış oturumunda Türkiye adına konuşan Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli’nin yorumları ise şöyle: “FAO-Türkiye Ortaklık Programı kapsamında Türkiye ve Orta Asya’da gıda kaybı ve israfının azaltılmasına yönelik bölgesel inisiyatifi başlattık. Bu inisiyatif aynı zamanda Mayıs ayında lansmanını gerçekleştirdiğimiz ve Türkiye’nin Gıda Kaybı ve İsrafı’nın Önlenmesi ve Azaltılması ile ilgili ilk Ulusal Strateji ve Eylem Planı’nı duyurduğumuz ‘Gıdanı Koru’ adlı ulusal bir kampanyayı da kapsıyor.”
Gıda kaybı ve israfını azaltmak için çözümler
►Değer zincirinde gıda kaybı ve israfının nerelerde oluştuğuna dair doğru veri;
►Özel sektördeki gıda kaybı ve israfını engellemek, tedarik zincirlerindeki iş birliklerini güçlendirmek için hükümet teşvikleri;
►Küçük ölçekli üreticileri kapsayan eğitim, teknoloji ve inovasyon yatırımları;
►Daha iyi gıda paketlemeleri ve meyve ile sebzelerin görünümleri ile ilgili düzenlemelerin esnetilmesi;
►Evdeki gıdayı en iyi şekilde değerlendirmeyi sağlayacak davranış değişikliğinin benimsenmesi;
►Çiftçinin tüketicilere çiftçi pazarları gibi daha kısa değer zinciri üzerinden erişiminin kolaylaştırılması;
►Güvenilir artakalan gıdanın gıda bankacılığı ile ihtiyaç sahiplerine dağıtılması;
►Sürdürülebilir soğuk zincirleri ve soğutma teknolojilerini de kapsayan altyapı ve lojistiğin güçlendirilmesi için daha çok yatırım yapılması.