Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Türkiye’nin kredi notunu 5 ay içinde ikinci kez düşürdü. Fitch Türkiye’nin kredi notunu şubat ayında BB- düzeyinden B+ düzeyine düşürmüştü. Şimdi de B+ düzeyinden B düzeyine düşürdü. Üstelik görünüm değerlendirmesini de olumsuz olarak tuttu. Yani Fitch Türkiye’nin kredi notunun daha da düşme ihtimalini yüksek görüyor. Türkiye’nin kredi notu, 2001 krizi düzeyine inmiş oldu.
Fitch’in B notu, “Borçlarını ödeyememe yani iflas riski ciddi düzeye çıkmış olmakla birlikte, sınırlı düzeyde bir güven marjı da var. Şimdilik finansal taahhütler yerine getiriliyor, ancak ekonomisindeki kötüye gidiş borç ödemelerini yerine getirmesini tehlikeye atıyor” anlamını taşıyor.
Fitch’in not skalasında B düzeyinin altında B- notu var. Bunun bir altında CCC notu var ki bunun anlamı iflas riski kapıya dayandı demek. Fitch’in not indirirken yaptığı değerlendirmeler, özellikle Türkiye’nin dış borç kredi risk priminin 900 puan gibi rekor bir düzeye çıktığı şu koşullarda kritik önem taşıyor. Fitch ekonominin bir enflasyon sarmalına girdiğini, geleceğinin öngörülemediğini, bunun hem enflasyon beklentilerini, hem de kur artışını yükselttiğini, kur artışının enflasyona geçiş hızının ve oranının arttığını vurguluyor. Fitch yıllık ortalama enflasyonun bu yıl yüzde 71.4, gelecek yıl yüzde 57, 2024’te ise yüzde 51.2 olacağını tahmin ediyor. Yani Fitch 2024 yılında bile enflasyonun yüzde 50-60’larda seyredeceğini öngörüyor. Fitch, hızla yükselen enflasyona, Ukrayna savaşının emtia fiyatlarına etkisine ve gelişmiş ülkelerin parasal sıkılaştırmaya gitmesine rağmen Merkez Bankası’nın siyasi kaygılarla politika faizini yüzde 14’te tutmasının ve hükümetin büyümeye odaklanan politikalarının, döviz talebini artmasına, kurların yükselmesine, döviz rezervlerinin erimesine, enflasyonun yükselmesine, yüksek cari açığın finansmanı için gerekli yabancı fon girişini caydırdığını belirtiyor. Fitch, uygulanan makro-ihtiyati önlemlerin de makro-ekonomik ve finansal riskleri azaltmadığı giderek daha müdahaleci ve öngörülemez hale geldiği tespitini yapıyor. Özellikle banka kredilerine şirketlerin döviz varlığına bağlı sınırlama getirilmesine dikkat çeken Fitch, bu tür adımların, mevduat sahiplerinde güven kaybı sorunu yaratarak veya banka ve şirketleri dış kaynak bulmaktan caydırarak döviz rezervi üzerinde baskıyı artıracağını vurguluyor.
Swap hariç net rezervin haziran ayı itibarıyla eksi 64 milyar dolar olduğunu hesaplayan Fitch, 101 milyar dolar olan brüt rezervin de 2022 sonunda 94 milyar dolara, 2023’te 88 milyar dolara gerileyeceğini tahmin ediyor. Fitch bunun 2.7 aylık dış ödemeyi karşılayabileceğini ve kredi notu B olan ülkelerdeki medyan değer olan 3.8 ayın altında olduğunu belirtiyor. Banka mevduatlarının yüzde 71’inin dövize endeksli, banka kredilerinin yüzde 38’inin dövize dayalı olmasıyla ifadesini bulan yüksek dolarizasyon da finansal sistem için risk oluşturuyor. Fitch kur korumalı mevduat sisteminin bütçe için yük ve Hazine ve Merkez Bankası için kur riski yaratmasının yanı sıra, dönüşlerin azalması halinde kur artışına yol açma tehlikesi yarattığına dikkat çekiyor. Fitch, yıl sonunda dolar kurunun 20 TL’yi bulması halinde bunun bütçeye GSYH’nin yüzde 2.9’u kadar yük getireceğini vurguluyor.
Fitch, seçimler nedeniyle hükümetin büyümeyi destekleyici politikaları sürdürecek olmasını da ekonomik dengeler açısından riskli buluyor.
Fitch bu değerlendirmelerin ardından, kredi notunun daha da düşmesine yol açabilecek gelişmeleri şöyle sıralıyor:
- Mevcut ekonomi politikalarının makro-ekonomik ve finansal istikrar riskini azaltmakta başarısız olması yüzünden enflasyon-kur artışı sarmalı veya mevduat sahiplerinde güvenin zayıflaması gibi sonuçlara yol açması.
- Cari açıktaki artışın sürmesi veya kamu ve özel kesimin dış borçlanmasının azalmasına bağlı olarak ödemeler dengesi üzerindeki baskının artması.
- İç politika veya güvenlikte veya uluslararası ilişkilerde bozulmanın ekonomi ve dış finansmanı ciddi şekilde olumsuz etkilemesi.
Bunlar Türkiye’nin kredi notunda yeni bir indirimin daha Demokles’in kılıcı gibi tepemizde olduğunu gösteriyor. Yeni bir indirim, Türkiye’nin kredi notunun ciddi iflas riski sınırına dayanması anlamına geliyor.