Fırtına öncesi ödemeler dengesinin hali

Cumhurbaşkanı adayı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması üzerine ortaya çıkan gelişmeler, hem siyaset alanında hem de ekonomi alanında önemli bir kırılma noktası olarak tarihe geçeceğe benziyor. Bunun en göze batan ve aynı zamanda ekonomik gidişat açısından en kritik ayaklarından birisi ödemeler dengesi cephesindeki gelişmeler olacak. Zorla biriktirilen döviz rezervlerinin hızla erimesi bunun bir göstergesi.

Mart ayında tetiklenen bu fırtına öncesinde ödemeler dengesinin ne durumda oluğunu kayda geçirmek ve değerlendirmek önem taşıyor:

* Cari işlemler açığında, 2024’te yaşanan düşüş eğilimi yerini yükselişe bırakmış durumda. Altın ithalatı ve enerji ithalatının her ikisinde de 2024’te etkili olan baz etkisi ortadan kalktı. Hatta altın ithalatında bir artış eğilimi de gözleniyor. Altın ve enerji hariç dış mal ticareti dengesinde 2024’e göre bir bozulma gözleniyor. Özetle cari açığın kontrol altında tutulması konusunda soru işaretleri belirmeye başlamış.

* Bu arada cari işlemler dengesi değerlendirilirken üzerinde durulmayan bir nokta çok önemli hale geldi: Yabancıların kâr transferi. Şubat ayı itibarıyla yabancıların 12 aylık toplam kâr transferi 24,72 milyar dolar ile tarihi rekorunu yeniledi. Bu miktar aynı döneme ait 12,84 milyar dolarlık toplam cari açığın neredeyse iki katı. Doğrudan yatırım ve sıcak para olarak gelen 30,22 milyar doların ise yüzde 81,8’ine denk. Bu, sürdürülebilir ve katlanılabilir bir yük değil.

* Sermaye hareketleri tarafında yabancılardan gelen doğrudan yatırım girişlerinde cılız bir seyir var. Sıcak para tarafında ise 2024 içinde gördüğümüz coşkulu hava kaybolmuş durumda.

* Yerleşiklerin sermaye hareketlerinde ise dışarıya çıkış eğilimi gücünü koruyor. Şubat ayında yerleşikler 550 milyon dolar doğrudan yatırım ve 1,48 milyar dolar sıcak para olarak dışarıya toplam 2,03 milyar dolar çıkardılar. Yerleşiklerin son 12 ayda dışarı çıkardığı miktar 23,6 milyar doları buldu.

* Bu arada kaynağı belirsiz döviz hareketleriyle de sistem dışına çıkışın arkası kesilmiyor. Bu kalemden 12 aylık çıkış 15,26 milyar doları buldu.

* Son aylara damga vuran haliyle cari açığın temel finansman aracı dış borçlanma oldu. Yabancıların getirdiği miktar cari açığı finanse etmek için yetersiz. Yerleşiklerin de gözü yurt dışında. Döviz rezervleri dış borçlanmanın miktarına göre değişim gösteriyor.

Bu manzara ödemeler dengesinin içine sürüklendiğimiz bu fırtınaya dayanacak bir halde yakalanmadığı anlamına geliyor. Bu cephedeki hasarın, enflasyondan kurlara, büyümeden işsizliğe kadar her alanda faturası olacak.