Her şehrin gerçekleriyle örtüşen ve desteklenen, erişilebilir bir hayali, tutkusu olmalıdır diye düşünürüm. Bu hayaller var olanlar üzerine inşa edilebileceği gibi yeni – yeni hedefler üzerine de bina edilebilir. Ya “çok değerli kültürel mirasımızdan yararlanıp …. şehri olabiliriz”, ya da “ şu işkolunda gelişip kendimizi …şehri ilan edebiliriz”gibi. Tutarlı strateji ve politikalar doğrultusunda çabalayan, azmeden şehirlerin neleri başardığına tanık olduğumuz bir çağda yaşıyoruz. Bir “istersen yapabilirsin” dünyasında yaşıyoruz. Hızla değişen, dönüşen şehirleri gördükçe şaşırmamayı öğrendik. Elbette böyle bir kararlılığı gerçekleştirmenin olmazsa olmazları var. Bu hafta konumuz “finans merkezi” olan ya da olmak isteyen şehirler ile ilgili.
Peki, finans nedir? Kaynaklara göre para ve yatırımların yönetimi, var edilmesi ve incelenmesi demek. Gelecekte gerçekleşmesi muhtemel projelerin akarını hesaba katarak şimdiden para bulmak, yatırım yapmak anlamına geliyor. Dolayısıyla, an olarak paranın değeri ve faiz oranları ile yakından ilgili. Uzmanları finansı üçe ayırıyor; kamusal, kurumsal ve bireysel. Kamusal finans vergi düzenini, hükümet harcamalarını, istikrar politika ve araçlarını, borçlanma konularını kapsarken kurumsal finans bir faaliyetin sürdürülebilmesi için gerekli varlıkları, yükümlülükleri, hasılat ve borçları kapsıyor. Bireysel finans ise hepimizin deneyimlediği ev giderlerinin karşılanması, tasarruf, konut edinme, emeklilik planlarını kapsıyor. Finans tarihinin insanlık tarihi kadar eski olduğu belirtiliyor ve ilk kayıtlara Sümer Tabletleri’nde rastlanıyor.
Bir şehrin finans şehri olabilmesi için belli başlıklar altında başarılı olması bekleniyor. Her alanda olduğu gibi bu alanda da bir sıralama listesi, bir endeks mevcut; Global Financial Centres Index – Küresel Finans Merkezleri Endeksi. Beş ana başlık altında finans şehirlerinin başarısını hesaplıyor ve sıralıyor; İş Çevresi, İnsan Sermayesi, Altyapı, Finans Sektörü Gelişmişliği ve İtibar. Yasalar ile korunacak, siyasi istikrar söz konusu, vergi ve maliyetler göreceli düşük olacak. Yetenekli insana, yaşam kalitesine, eğitim ve gelişmeye ihtiyaç var. Hem ulaşım, hem bilişim altyapısı güçlü ve sürdürülebilir olacak. Derinlik ve çeşitlilik kazanmış bir finans sektörü, erişilebilir sermaye aranıyor. Şehrin muteber kabul edilmesi gerekiyor. İnovasyonda ileri olması, cazibesi ve kültürel çeşitliliği dikkate alınıyor. Bu kriterlere göre 119 şehir sıralanmış. Büyük yatırımlar yapılan, umutlar beslenen İstanbul 77. sırada.
Bir başka gösterge ise finansal teknolojiler alanında şehirlerin başarısı. Sümer Tabletleri’nden bu yana finansta en önemli gelişme dijitalleşme ile başlamış ve bazı şehirler bu alanda ilerlemiş, öne çıkmış. Bunlara ‘finansal teknoloji’ kelimelerinden oluşturulmuş FinTek Şehirleri deniyor. Bir FinTek şehrinin yeni girişimleri cesaretlendirecek, destekleyecek bir eko sisteme, küresel finansal hizmet kuruluşları ile etkileşime, güçlü bir iş etiğine sahip olması bekleniyor. İstanbul bu listede 68. sırada. Sıralamaya Ankara da dahil edilmiş; 165 sırada. Bir zamanlar 3 banka merkezine, 1 vadeli işlemler borsasına ev sahipliği yapan İzmir listelerde yer almıyor.
Bu sıralamalardan anladıklarımız: Başarılı bir finans şehri olmak için bina yapmak yetmiyor. Fikir ve kabiliyet sahibi insanları cezbetmeli, elde tutmalı. Şehrin itibarı gözetilmeli. Bir diğerini besleyen bir finans ekosistemi var edilmeli. Şehrin yaşam kalitesi yükseltilmeli. Yenileşim (inovasyon) yaygın bir anlayış haline getirilmeli. Kültürel çeşitlilik, renk saygı görmeli.
Haftanın Şehri: OSLO, NORVEÇ
OSLO 5,5 milyon nüfuslu Norveç’in başşehri ve büyükşehir nüfusu 1,5 milyon. Finans merkezi şehirleri sıralamasında 35., finansal teknoloji – FinTek – şehirleri sıralamasında da 33. sırada. İstanbul’un bir hayli üstünde yer alıyor. 2000 yılında şehir yönetiminin verdiği bir kararla eski bir yük limanı olan Bjorvika bir dönüşüm projesi ile bugün şehrin yeni cazibe merkezi olarak hizmet vermekte. Bu bölgede yer alan ve binaların şekli ve yerleşimi nedeniyle Barcode diye anılan kısım finansal hizmetler için ayrılmış.
Yeni finans merkezi 10 bin yeni iş yaratmış ve 120’den fazla fintek girişimi burada boy vermiş. Mobil ödeme sistemleri ve çevrimiçi bankacılık başta olmak üzere veri analitiği, sigorta, varlık yönetimi konularında da çok başarılı girişimlere ev sahipliği yapılmakta. Bunlar arasında Aprila, Exabel, Settle, Neonomics başta gelen girişimler.