Yenice yöresindeki ceviz fidanı yetiştiricileri “Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü” 21.04.2021 tarihinde gönderdiği yazının gazete aracılığıyla ilgili olan herkese iletilmesini ısrarla talep etti.
Önce Bakanlığın gönderdiği yazıyı paylaşalım:
“Bakanlığımızca, 2005 yılından itibaren Sertifikalı Fidan/Fide ve Standart Fidan Kullanım Desteği ödemeleri yapılmaktadır. 05 Kasım 2020 tarih ve 3190 sayılı “2020 yılında Yapılacak Tarımsal Desteklemelere İlişkin Cumhurbaşkanı Kararı/na” istinaden “Bitkisel Üretime Destekleme Ödemesi Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No: 2020/31) 20 Kasım 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmış olup 2020 üretim yılı destekleme başvurusunda bulunan çiftçilere ödemeler hâlihazırdaki Tebliğ hükümleri çerçevesinde yürütülmektedir.
Diğer taraftan; Sertifikalı Fidan/Fide ve Standart Fidan Kullanım Desteği uygulamaları için bundan sonraki süreçte mevcut meyve bahçelerinin yenilenmesi, piyasada talep gören güncel çeşitler ile çeşit değişimi ve arz açığı olan türlerde tesis edilecek olan meyve bahçelerinin desteklenmesi planlanmaktadır. Bu kapsamda, İl Müdürlükleri’nce yürütülen eğitim ve yayım çalışmalarında çiftçilerin konu hakkında bilgilendirilmesi önem arz etmektedir.
Bakanlığımızca 2021 üretim yılından itibaren işlemeli tarıma ve tarla bitkileri üretimine uygun olmayan, en az yüzde 6 ve üzeri eğime sahip, meyvecilik açısından uygun ekolojideki alanların (Çilek ve orman ağaçlandırma arazileri hariç) tarımsal üretime kazandırılması amaçlanmakta olup; 2021 üretim yılı itibariyle sertifikalı fidan/fide ve standart fidan kullanım desteği kapsamında ez az %6 ve üzeri eğitime sahip arazilerin veya halen meyve bahçesi olup çeşit değiştirmesi söz konusu olan arazilerin desteklemeden yararlandırılması öngörülmektedir.
Meyve bahçesi tesis edilecek olan alanın belirtilecek şartlara haiz olup olmadığı Bakanllık İl/İlçe Müdürlüğü’nde fidan desteklemeleri konu sorumlusu 2 teknik personel ile arazi sınıfl aması konu sorumlusu en az 1 teknik personelden oluşan 3 kişilik ekip tarafından belirlenecek ve yapılan inceleme sonucu düzenlenen BahçeTesisi Tespit Tutanağı çiftçinin dosyasında muhafaza edilecektir.
Yukarıda belirtilen açıklamalar çerçevesinde 2021 üretim yılı uygulamalarında oluşabilecek iş yoğunluğunun önüne geçilmesi için tedbir amaçlı gerekli çalışmaların başlatılması konusunda bilgilerinizi ve gereğini rica ederim.”
Desteğin kapsamı
Tarım ve Orman Bakanlığı Bakan Yardımcısı Ayşe Ayşin Işıkgece’nin bakan adına imzasıyla ilgililere gönderilen yazıya göre:
1- Sertifikalı fidan/fide ve standart fidan kullanımını.
2- Mevcut meyve bahçelerini yenilenmesini,
3- Piyasada talep gören güncel çeşitler ile çeşit değiştirmeyi,
4- Yeteri kadar üretilmeyen ve arz açığı yaratan çeşitlerin yaygınlaştırılmasını “desteklemektedir”
5- Bakanlık, “işlemeli tarıma ve tarla bitkilerine uygun olmayan, en az %6 eğitime sahip meyvecilik açısından uygun ekolojideki alanların -çilek ve orman ağaçlandırma arazileri hariç- tarımsal üretime kazandırılmasını” hedefl emektedir.
Mevcut ürün çeşitlerinin korunması, yeni çeşitlerle ürün deseninin zenginleştirilmesi, en az yüzde 6 eğime sahip arazilerin değerlendirilmesi konusunda alınmış bir kararın uygulamadaki yaygınlığını ve derinliğini artırmak için ne yapılmalı?
Kararı hayata taşımak için
Açıklanan “destekler” elbet ki önemli. Ancak, böylesi kararların “arka planını” dikkate almazsak, çok sayıda örneğini gördüğümüz gibi yaratmak istediğimiz sonuçların çok gerilerinde kalabiliriz. Bu açıdan destekler bir dizi önlemle güçlendirilmeli:
1) İlgili kamu birimlerinin personeli hızla eğitilmeli, İl/İlçe müdürlükleri kendi sorumluluk alanlarında en az %6 eğimli uygun alanların envanterine sahip olmalı.
2) Elverişli alanların iklim ve toprak özellikleri, bu yörelerde geliştirilecek bahçelerde ürün çeşitlerinin neler olması gerektiğine ilişkin rehberlik edecek analizlerle donatılmalı.
3) Kurulacak bahçelerin ölçeklendirilmesi konusunda sorumlular üreticiyi uyaracak kadar donatılmalı, yanlış ölçeklendirme ve verimsizlik tuzaklarına düşülmemeli.
4)“Mavi sertifika”, “sari sertifika” ve “standart” fidan/fide konularının “gözetim ve denetimi” bağımsız birimlerle yapılmalı, fidan/fide yetiştiricilerinden kaynaklanan üretici zararlarının ödenmesine ilişkin yaptırımlar uygulanmalı.
5) Ceviz fidanlarında gözlenen “gövde ve yaprak kanserinin” yaygınlaşması, fidan yetiştiren alanlarda önlenmeli. Geçmişte yapılan denetimsizliğin yaydığı hastalıkların tedavisi için de özel bir uygulama yapılmalı.
Ne yapmalıyız?
Yapılacak ilk iş, herkesi “hatasından sorumlu” tutacak, yanlış yapan ve kaynak israfına yol açanlar “bedelini” ödetecek bir gözetim ve denetim disiplini mekanizmasını işletmektir.
Özellikle fidan/fide yetiştiriciliğinde “öngörme-önlem alma disiplini” kurulmalıdır. İhtiyaç ile fidan yetiştirme dengesi kurulmalı, ilkesiz ve kuralsız rekabetin kaliteyi bozması önlenmelidir. Tohumdan fide/fidana, aşılamadan diğer işlemlere değer yaratma zincirinin bütün aşamalarında net bilgiye önem verilmeli, doğru öngörüler yapılmalı, bileşen ve bağlamların bütününü dikkate alan ceviz yetiştirme ağ sisteminin ilerletici özellikleri öne çıkarılmalıdır.
Ceviz fidanı destekleme sisteminin “nar” ve “zeytin” fidanı destekleme sisteminde yaşanmakta olan sorunları tekrarlatmamasına kapı açmamalıdır. Kulaktan dolma bilgilerle, Mevlana’nın dediği gibi, “En büyük tehlike olan kulak kirliliğine” izin verilmemelidir. Çok sayıda insan atadan kalma topraklarına gelişigüzel ceviz fidanı dikerek israfa yo açıyor. Zeytin arzı artması, ithalat bağımlılığının olmaması için arz cephesi disiplin altına alınmalıdır. Destekler “rekabette şans eşitliği” yaratmak için verilmeli, bilgisiz yatırıma ve ceviz ekosistemi dışında uygulamalara izin vermemeli…
_________________________________
Not:
Ceviz fidanı yazıları üzerine Prof. Dr. Mete Yılgör bir dizi bilgi gönderdi. Hepsini uygun zamanda ele alacağım. Bir de Üzeyir Kaya, Yenice’de ceviz fidanına öncülük eden ve Gültekin Çelebioğlu’na giden, O’nu Bandırma’ya getiren Mustafa Can ve ihracat için destek veren oğlu Dr, Orhan Can’ın adını anmamın hakşinaslık olacağını yazdı. Emeği geçen ve değer katan herkesin başımızın üstünde yeri var... Fikr-i takip iş dünyasının özellikle yazı yazanların namusudur Ceviz fidancılığı konusunda fikr-i takip bizim şaşmaz ilkemizdir.