Dünyada rüzgârlar tersine esiyor… Gelişmiş ve gelişmekte olan ülke para birimleri, neredeyse tüm coin piyasası, hisse senedi borsaları ve emtia fiyatları… Her şey düşüşte.
ABD’de enflasyon yüzde 8,6’ya ulaşınca, beklenenden daha hızlı ve sert bir parasal daralma süreci yaşanacağına yönelik beklentiler güçlenmeye başladı. 2023 Haziran’ında ABD’de faizin yüzde 4 ve üzerine çıkma olasılığı geçen ay yüzde 1 civarında iken bugünlerde yüzde 80’in üzerine yükseldi. Beklentilerdeki bu bozulma resesyon ihtimalini artırıyor. Morgan Stanley, Mart’ta “gelecek 12 ayda resesyon riskini” yüzde 5 olarak tahmin ederken, 13 Haziran tarihli raporunda bu riskin yüzde 27’ye ulaştığını açıkladı. Yine aynı tarihli bir Bloomberg analizi bu oranın yüzde 30 olduğunu ortaya koydu.
Geçen çarşamba gürültülü bir gündü. Avrupa Merkez Bankası olağan üstü toplandı. Ardından FED akşam saatlerinde politika faizini önceden beklenenin üzerinde 0,75 puan artırdı. Yine de mevcut enflasyon ile politika faizi arasında büyük bir fark var ve önümüzdeki dönemde hızlı faiz artışları ile bu farkın kapandığını göreceğiz. ABD ekonomisi bir tarafında yüksek enflasyon ve bir tarafında resesyon olan bir denge çubuğu üzerinde.
FED’in ardından bu hafta Para Politikası Kurulu, politika faizini belirlemek için toplanacak. Ancak, PPK’da bir faiz değişikliği beklemek için henüz erken. Özellikle Sayın Cumhurbaşkanı’nın önceki hafta yaptığı açıklamalardan sonra böyle bir beklentiye girmek mümkün değil.
Burada dikkat edilmesi gereken nokta şu: Enflasyon yükseldikçe zaten negatif olan reel faiz, daha da azalıyor. Şimdi bir de ABD başta olmak üzere dünyayı fonlayan ekonomiler kendi faizlerini artırdığı müddetçe, Türkiye’nin durumu biraz daha zorlaşıyor. Bunu 800’ün üzerine çıkan CDS primlerinde de görüyoruz.
Mayıs ayında konut satışları yüzde 107 artışla 122 bin 768’e ulaştı. İpotekli satışlar yüzde 178 artışla 29 bin 335 oldu. İpotekli satışlardaki artışın yüksek olmasının nedeni, 2021 başında Naci Ağbal’ın TCMB Başkanlığı döneminde uygulamaya başladığı sıkı para politikası nedeniyle o dönemde satışların düşük seyretmesi. Bugün ise, enflasyonun altında kullanılan konut kredilerinin cazibesinin yanı sıra, konut alımının bir yatırım aracı olarak görülmesi geliyor.
Yabancılara yapılan konut satışlarında ise yüzde 236 artış yaşandı ve 5962 adet konut satıldı. Yabancılara yapılan satıştaki artışın en önemli nedeni TC vatandaşlığı almak için gereken asgari konut fiyatının 250 bin dolardan 400 bin dolara çıkarılması. Önceki ay ilan edilen bu değişiklik Haziran ortasında yürürlüğe girmeden önce alım niyeti olan yabancılar bunu aksiyona geçirdi. İkinci neden Ukrayna-Rusya Savaşı nedeniyle bu ülke vatandaşlarının konut alımlarını artırması. Nitekim Mayıs’ta satılan her 4 evden birini bu iki ülkenin vatandaşları aldı. Yalnız tahmin edilenin tersine en çok alım yapanlar Ukraynalılar değil, Rus’lar.