Başlığa bakıp da filmin birincisi gişede çok tuttu deyip filmin ikincisini çektim zannetmeyin. Ama finansal tablolar üzerine bir film çekilseydi muhtemelen filmin jönü Nakit Akış Tablosu olurdu. Neden mi, bakın dünya çapındaki iki yatırımcı Warren Buffet ve Charlie Munger ne diyor:
“Şirket ister telekomünikasyon ekipmanı üretsin, ister araba, isterse şeker. Tek bir soru var: Ne kadar para kazanacağım ve ne zaman?
Ben de “nakit kraldır-cash is king” mottosuyla “Nakit Akış Tablosu”nun ikinci perdesine başlıyorum. İki hafta önce yayımladığım makalede şirket zarar etse de kasasında parası olabilir deyip, nakit ve nakit benzeri nedir, free cash flows (serbest nakit) nerede aranır konularından bahsetmiştik. Bu sefer de nakit akış tablosunun püf noktalarına bakalım.
Nakit akışın püf noktaları
Şirketin parasını nereye harcadığını, parasının nereden geldiğini TMS 7, Nakit Akış Tablosu’na göre üç grupta görürüz: Esas faaliyetlerden, yatırım faaliyetlerinden ve finansman faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akışları. Dolaylı yöntem veya direk yöntem ile hazırlanabilen nakit akış tablosunda, iki metot arasındaki tek fark esas faaliyetten nakit akışın sunuluşu olup, yatırım ve finansman faaliyetlerinden nakit akış her iki metotta aynı şekilde gösterilir. Dolaylı yöntemi seçtiğimizde, nakit akışı ile ilgili filme kar-zarar tablosunda yer alan vergi öncesi veya sonrası kar rakamından başlarız. Bu rakamının içinden nakit giriş çıkışı gerektirmeyen giderleri (örneğin itfa ve amortisman gideri) ve tahakkuk kalemlerini ekleyip-çıkararak (gerçekleşmemiş kur farkı gelir gideri, faiz gelir-gider tahakkukları, gerçeğe uygun değer artış veya azalışları, karşılık giderleri, vergi tahakkuku gibi) yavaş yavaş işletme sermayesindeki değişime doğru kıvrımlı bir yolda ilerleriz. Dikkat bu yol virajlıdır! Kar-zarar rakamını oluşturan gelir ve gider tutarlarının içinde nakdi olmayan işlemler de vardır. Örneğin, toplam kredi faiz giderinin içerisindeki tahakkuk edilen faiz giderleri gibi.
Yatırımcı gözüyle kazanç kalitesi
Hazır burada yeri gelmişken yatırımcıların serzenişini sizinle paylaşayım. Yatırımcılar, şirketin net kârı ile esas faaliyetten yarattığı nakit arasındaki “kazanç kalitesi, earnings quality” dengesine bakarlar. Kazanç kalitesi, yatırımcıların cari döneme ait olan kazançları etkili bir şekilde kullanarak gelecek dönem kazançlarının tahmin edilmesindeki yararlılık olarak tanımlamıştır (SFAS No.132, par.26, FASB,1998). Bu dengeyi etkileyen faktörlerin başında şirketin finansal tabloları hazırlarken yapmış olduğu muhasebe politikası seçimleri ve önemli tahminleri gelir. Diyorlar ki: “Bir zahmet nakit akışı yaratmayan işlemleri detaylı olarak dipnotlarda açıklayın ki, biz de şirketlerin nakit yaratma gücünü karşılaştırabilelim”. Benimkisi, elçiye zeval olmaz misali.
Yatırımın cilveleri
Nakit akış tablosunda, yatırım faaliyetlerinden ve finansman faaliyetlerinden elde edilen tüm nakit giriş ve çıkışları, iki istisna hariç, ayrı ayrı gösterilmelidir: Bu istisnalardan birincisi, işletmenin müşterileri adına yaptığı işlemler; ikincisi ise devir hızı yüksek, büyük tutarlı ve kısa vadeli kalemlere ilişkin nakit tahsilat ve ödemeler (örneğin rotatif krediler).
Yatırım faaliyetlerinde en çok karşımıza çıkan işlem maddi duran varlık alım-satımlarıdır. Örneğin, binanızı iyi bir fiyattan sattınız, güzel de kâr ettiniz. Darısı başımıza! Siz, güzel güzel ellerinizi ovuştururken nakit akış tablosunu ağ gibi saran bir işlem yaptığınızın farkında mısınız? Kar-zarar tablosundaki sabit kıymet satış karınız, binanın amortisman gideri ve değer düşüklüğü gideri tek tek nakit çıkışı gerektirmeyen giderler olarak yukarıda bahsetmiş olduğumuz düzeltme kalemlerinde yer alacak, satış bedeli ise yatırım faaliyetlerinden nakit girişi olarak sınıflanacaktır.
COVID-19 kapsamındaki düzenlemeyle temettü gelirlerinin önemli kısmına Eylül sonuna kadar kavuşamasak da yatırım faaliyetlerinden bahsedip de temettü ve faiz gelirine değinmemek olmaz. Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TFRS) veya Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’na (UFRS) göre raporlama yapıyorsak temettü ve faiz gelirlerinden nakit girişleri işletmenin faaliyet alanına göre esas faaliyetlerden veya yatırım faaliyetlerinden nakit girişleri olacaktır. Faiz ve temettü ödemeleri de aynı şekilde esas faaliyet veya finansman faaliyeti olarak sınıflanabilir.
Finansman faaliyetlerinde son söz
Sermaye artırımdan kaynaklanan nakit girişlerinin, kontrol kaybı gerektirmeyen ana ortaklık dışı paylarla yaptığımız işlemlerden doğan nakit giriş -çıkışlarının (örneğin bağlı ortaklıktan ilave hisse alımı-satımı), kredilerden sağlanan nakdin ve kredi ödemelerinin anaparalarının finansman faaliyetleriyle ilgili nakit akışı olarak sunulacağı aşikâr. Bu sene bu grup kendine yeni bir arkadaş edindi. Kiracı iseniz, TFRS 16 Kiralamalar Standardı gereği kira yükümlülükleri ile ilgili işlemleri de bir köşede öksüz bırakmayın, finansman faaliyetlerine katmayı unutmayın.
Bol kazançlı ve sağlıklı günler.