1980’li yıllarda dönemin TOBB Başkanı Mehmet Yazar, Eskişehir Sanayi Odası başkanı Yavuz Zeytinoğlu’na şu soruyu sorar:
-Ya Yavuz! Bütçene bakıyorum! Yani bu bütçeyle siz bu kadar gürültüyü nasıl çıkartıyorsunuz?
Eskişehir sanayisinin, Türkiye genelinde algılanışı, büyüklüğüyle, bütçesiyle, sanayicilerinin büyüklüğü ile ilgili değildi. O yıllarda Eskişehirli sanayicilerin ne söylediğine bakılırdı. Mümtaz Zeytinoğlu, Yavuz Zeytinoğlu, Savaş Özaydemir bir geleneğin temsilcileriydi. Şimdik Organize Sanayi Bölgesi Başkanı Nadir Küpeli ve Sanayi Odası Başkanı Celalettin Kesikbaş döneminde de Eskişehir’in bu algısı devam ediyor.
-Eskişehirli sanayici ne diyor? Merak edilir, mutlaka görüşleri alınır!
Eskişehirli sanayicilerden Orhan Aydın, Süleyman Demirel’in başbakan olduğunda Sakıp Sabancı’yı sürekli uyardığını anlatıyor.
Demirel, Eskişehirli sanayicilerle ilgili Sabancı’ya şöyle söylüyor:
-Bunlarla ilişkiyi kes bunlar solcudur. Yapma Sakıp Ağa böyle yapma!
Orhan Aydın, Sabancı ile ilişkilerini şu şekilde tanımlıyordu:
-Sakıp Sabancı, bizim sözcülüğümüzü yapardı. Eskişehir’de hazırlanırdı metinler, ona yollanırdı, benimserdi. Sonra medyanın önüne çıkıp, okurdu. Çok da hoşuna giderdi.
Süleyman Demirel, Cumhurbaşkanı olarak Eskişehir OSB’yi ziyaret ettiği sırada Eskişehir Sanayi Odası’nın efsane başkanlarından Savaş Özaydemir’e şöyle demişti:
-Siz Türkiye’nin en az 20 yıl ilerisindesiniz!
Orhan Aydın, Eskişehirli sanayicinin bakış açısının diğer birçok sanayiciden neden farklı olduğunu şu cümlelerle anlatıyordu:
-Siz yılda bir milyon telefon cihazı satabilirsiniz, ama telefonda ne konuştuğunuz önemli. Yılda beş milyon müzik seti satabilirsiniz ama ne dinlediğiniz önemli. Ya da 5 milyon araba üretip satabilirsiniz ama trafiği bilmiyorsunuz. Onun için biz her genleşmeyi, kalkınma gelişme olarak algılamazdık.
Türkiye ekonomisini derinden sarsan 1980 yılında alınan “24 Ocak” kararlarıyla ilgili, Eskişehir’in bakış açısı da farklıdır…
Türkiye’deki tüm patron kulüpleri, Sanayi Odaları 24 Ocak kararlarını ayakta alkışlarken ESO, bir bildiri yayınlayarak bu kararları eleştirmişti. Dahası bir yıl sonra bir de panel düzenlenmişti. Peki niçin karşı çıktılar?
Yavuz Zeytinoğlu’nun o yıllardaki açıklamasından özetleyelim:
-Milli sanayicilerimiz açısından olağanüstü güçlükler getiren bu sonuç, bu girişimcilerin yatırımlarını durdurmaları veya daha büyük finans kuruluşlarına devretmeleri gibi sonuçlar doğuracaktır.
Yıllar sonra Zeytinoğlu ailesinin ESBANK’ı, TMSF’ye devredilecektir. Bütün bankaların içi boşaltılırken, Zeytinoğlu ailesi ESBANK’a takviye yapmasına içini doldurmasına rağmen, bankayı TMSF’den kurtaramamıştır. Eskişehir’de imza kampanyaları başlatılmış ancak başarılı olamamıştı. Yavuz Zeytinoğlu, “Bir sanayileşme Mucizesi kendini var etmek” belgeselinin sonunda şu cümleyi kullanıyor:
-Eskişehir bir adadır, fark etmez hiç kimse ama…
KAYIPLARA AĞIT!
Eskişehir Sanayisi genç yaşta çok önemli isimlerini kaybetti.
Kayıplarımızdır. Önemli insan hazinelerimizdir. Çok genç yaşta yitirmenin üzüntüsünü bugün bile içimizde hissediyoruz. Çünkü yapacakları çok daha fazlaydı. En verimli çağlarda aramızdan ayrıldılar.
Mümtaz Zeytinoğlu, Yalçın Kılıçoğlu, Kemal Zeytinoğlu, Barış Y. Özaydemir…
Mümtaz Zeytinoğlu 1979 yılında trafik kazası sonucunda 46 yaşında yaşamını yitirir. Yalçın Kılıçoğlu, 16 Haziran 1973 tarihinde henüz 32 yaşındayken trafik kazasında hayatını kaybeden bir başka isim.
Bu kazalardan yıllar sonra Zeytinoğlu ailesi Alfa Romeo otomobillerinin Türkiye temsilciliğini almıştı. 1990 yılların başında gazetelerde yer alan haberlerin başlığı şöyleydi:
-Magandalara Alfa Romeo yok!
Hatta işi ileriyi götüren gazeteler “Alfa Romeo alacakların soy ağacı araştırılacak” şeklinde haberler yapmışlardı.
Yeni kayıplarımızdan birisi de Eskişehir’in tanınmış sanayicilerinden ESO eski başkanlarından Savaş Özaydemir'in oğlu ve Endel Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanvekili Barış Özaydemir'in vefatıydı.
43 yaşında kalp krizi sonucu 2021 yılının Aralık ayında yaşamını yitiren Barış Yalçın Özaydemir’in vefatı Eskişehir’i derinden sarstı…
Barış Özaydemir, 1927 yılında kurulmuş Kılıçoğlu Kiremit’in sektördeki liderliğini daha üst seviyelere taşımak için birçok değişiklik gerçekleştirdi. 2012 yılında yeni tesis yatırımıyla Megaron markasını yaratarak anahtar teslim profesyonel çatı deneyimini sektöre kazandıran isim olmuştu. Vefatının ardından Megaron Fabrikası’na Barış’ın adı verildi.
Eski Fabrikalar Bölgesi’nde Kılıçoğlu Kiremit Fabrikası’nın Cumhuriyet’in ilk yıllarından bu yana duran kapısı, günümüzde Eskişehir sanayisinin Zafer Anıtı olarak şehrin sembol yapılarından biri oldu. Anıt bundan böyle Barış’ın ismiyle anılırken, geçmiş ile gelecek arasında da bir köprü olarak Eskişehirlileri selamlıyor.