Ayşe Nazmiye Uça
Datassist Bordro Servisi Yönetim Kurulu Başkanı
Emeklilikte yaşa takılanlar özellikle son ayların yoğun gündeminde ilk sıralarda yer alıyordu.
Yaş şartı soru işaretlerine dün akşam yaptığı açıklama ile Cumhurbaşkanı son noktayı koydu ve yaklaşık 2 milyon 250 bin kişinin yaş şartına takılmadan emekli olabileceği müjdesini verdi.
Yaş şartının ortadan kaldırılması ile özellikle 4A sigortalıları, kadın sigortalılar 20 yıl sigortalılık süresi 5 bin prim günü erkek sigortalılar ise 25 yıl sigortalılık süresi ve 5 bin prim gün sayısı ile emeklilik haklarını kazanacak.
Yaş şartının olmama durumu ise 8.9.1999 tarihi öncesinde uzun vadeli sigortalılık başlangıcı ile mümkün kılındı. Tabi işverenlere “SGDP” sigortalısı dediğimiz sosyal güvenlik destek primi ile çalışacak emekli sigortalıların primlerinde de teşvik getirileceği duyuruldu. İlk etapta bu teşvik EYT ile emekli olup aynı işverende çalışan sigortalıların SGDP primleri için getirileceği duyurulsa da detaylar için Resmi Gazete’yi bekliyor olacağız.
Her ne kadar 2 milyon 250 bin kişi EYT kapsamında emekli olabilecek denilse de ilk aşamada özellikle 1998 ve 1999 sigorta girişi bulunan erkek sigortalıların sigortalılık süreleri 25 yılı doldurmadığı için belirtilen emekli olacak kişi sayısı muhtemelen 1 milyon altı yüz binlerde kalacak.
Milyonlar tarafından talep edilen ve bu konuda ciddi kamuoyu yaratılan, sonunda yaş sınırı olmaksızın Cumhurbaşkanı tarafından imzalanan bu değişikliğin artçılarının işvereni nasıl etkileyeceği sorusu ise açık duruyor. EYT konusu şirketler için “kıdem tazminatı” ödemeleri, bakiye izin yüklerinin ödenmesi ve varsa şirketlere özel emeklilik haklarının tazmini gibi sonuçları da beraberinde getiriyor. Asgari ücret artışı, yılsonu enflasyon oranı gibi değişkenler üzerine inşa edilen şirket bütçeleri EYT ile zorlu ve zorunlu bir ekstra çalışmalar zincirine de muhtaç hale geliyor. Her ne kadar KGF (Kredi Garanti Fonu)’nin devreye gireceği satır arasına sıkışmış olsa da işverenlerin bilanço verilerinin KGF tarafından uygun görülüp görülmeyeceği ayrı bir soru işareti olarak bekliyor.
EYT’nin yasal olarak yürürlük kazanması ile yaklaşık 1.6 milyon sigortalı hemen emekli olabilecek ve şirketler için yetişmiş iş gücü kaybı oluşacak ancak bu yolla genç işsizlere imkan sağlanacak diye düşünülse bile, EYT ile emekli olanların bir kısmı, özellikle beyaz yakalılar mevcut işyerlerinde çalışmaya devam edecek.
İşverenler açısından olumlu taraf her ne kadar KGF’nin devreye girme ihtimali olarak görünse de, normal çalışan ile emekli çalışan arasındaki prim farkının işveren maliyetlerini azaltıcı yönde işveren lehine çözülebilecek olması da olumlu gelişmeler arasında olacak.
Ancak sonuç olarak EYT furyası şu anda sokakta büyük bir sevinç yaratmış olsa bile işveren için oldukça büyük yükler getireceği kuşkusuz. Asgari ücret artışının diğer çalışanlara uygulanma gereksinimi ve buna rağmen çalışan memnuniyeti yaratmayacak olması, maliyet ve personel motivasyonu arasına sıkışan işverenin artçılara dayanma gücü, altyapısının ne kadar sağlam olduğuna göre değişecek.