Dr. Kemaleddin Dilbaz
Pera ESG Genel Müdürü
Günümüz dünyasında henüz ESG'yi ciddiye alan şirket sayısı az, hele ülkemizde henüz farkındalık yok neredeyse. Ancak her geçen gün bu gittikçe artıyor. Özellikle ucuz finansmana erişim konusunda önem arzeden ESG skor notunu almak gerekçesiye olmalı ki bu konu da CFO’ların gündemine alındı.
Özellikle global şirketlerin hem CEO hem de CFO düzeyinde en önemli 5 performans göstergesi (KPI) arasında mutlaka ESG notu almak veya iyileştirmek var. Bu nedenle kritik ESG performans göstergelerini (KPI) belirlemek yeni gündem konusu olarak bugünlerde tartışılıyor. Hele ki, 2024 yılına girmeye yakın olduğumuz şu günlerde yeni yılın KPI’larından biri ESG skor notunu almak olacaktır. Elbette bu ESG notunun finansal değerlerle entegre edilmesi ayrı bir başlık olarak önümüzde duruyor.
ESG için KPI’lar nasıl seçilmeli?
ESG kriterlerini öncelikle şirketinizin içinde olduğu sektörü dikkate alarak belirlemelisiniz. Bunu belirlerken başlangıç noktası veri toplamak. Verileri toplarken şirketinizin ERP sistemi size yardımcı olacaktır. Eğer iyi bir ERP yönetimi var ise verilere ulaşmak çok daha hızlı ve kolay olacaktır. Çünkü niteliksel ölçümler ESG notunun temel kaynaklarıdır.
ESG skorlaması yapan dünyada çok az sayıda firma var. Bu firmaların soru setine baktığımızda 200-800 arası sorudan oluştuğu görülmektedir. Veri setini önceden bilmek pek mümkün olmadığından ilk ESG notu raporları genel olarak danışmanlık mahiyetinde olup, envanter niteliğindedir. Durum tespiti içeren ve olgunluk aşamasını gösteren ilk skorlamalar veri altyapısı oluşturma ve bu verileri kategorize etme anlamında yol gösterici olacaktır. Bu verilere ve sorulara ulaştıkça CFO’lar şirketin ESG performansını yönetme sürecine başlayacaktır.
ESG için CFO’lar hangi değerlerden başlamalı?
Doğru KPI’ları belirlemek için E, S ve G başlıkarının yani çevre, sosyal ve yönetişim alanlarındaki değerlerin netleştirilmesi gerekiyor. Uluslararası kabul gören genel değerleri sizler için aşağıda sıralamaya çalıştık.
Yukarıdaki tablodan anlaşılacağı üzere temel değerleri belirlemeden performans kriterlerine geçmemek gerekiyor. Elbette bu değer ve kriter başlıklarını alt kırılımları ile çoğaltmak ve artırmak mümkündür. Ancak şimdiye kadar CFO’lar için mevcut hedeflerindeki gibi matematiksel hesaplamaların biraz ötesine geçmek önemli olacak. Bunun için ise tavsiyelerimiz;
1- Metriklerinizi seçerek nasıl ölçümleyeceğinizi belirleyin
2- Her metrik için bir performans aralığı oluşturun
3- Metriklerinizi 1-10 aralığında yeniden hesaplayın
Böylelikle karşılaştırılabilir bir puanlama sistemine sahip olursunuz. Bununla birlikte ESG notunuza ulaşmak elbette henüz bu verilerle mümkün değil ama veri yönetimi alanında epey bir kısım hallolmuş olacaktır.
ESG skor notu için henüz dünya çapında kabul edilen bir standart seti oluşmuş değil ama genel olarak notlamalar 1-100 arasında verilmektedir. Ancak bu metriklerle veri yönetiminin sizin ortalama ve en yüksek notlarınızla karşılaştırmalarınızda size yol göstereceğine inanıyoruz.
ESG verilerini finansallarla örtüşmesi
Esasen CFO’lara düşen en önemli görev bu veri setini bir araya getirmek diyebiliriz. Belirlenen verileri, ulaşılabilen finansallara bağlamak işin yetkinlik tarafında önem kazanacaktır. Bazı veriler şirket içinden ERP veya diğer sistemler aracılığıyla elde edilebilir, örneğin;
- Enerji tüketimi doğrudan maliyet hesaplarından ve faturalardan tespit edilebilir. M3 hesabıyla takibinin sağlanması ve karşılaştırması mümkündür.
- Su tüketimi benzer şekilde ölçülebilir ve takip edilebilir.
- Ancak karbon ayak izi ölçümü genel olarak dışarıdan temin edilen hizmet ile sağlanmalıdır. Bu aynı zamanda güvenilir ölçümü de artırır.
- Çalışan bağlılığı İK departmanlarından temin edilerek raporlanabilir ve KPI listesinde yerini alabilir.
- Veri güvenliği tarafında şirketinize gelen ceza varsa bu husus KPI listesine eklenebilir.
Peki, CFO doğru ESG KPI’nı nasıl seçecek?
Elbette bu sorunun her şirket ve üst düzey finans yöneticisi olan CFO’lar için basit ve hızlı bir cevabı yok. CFO’lara bağlı çok fazla departman bulunmaktadır. Bazı şirketlerde ise daha az sayıda departman bağlı olmaktadır. Genel olarak muhasebe, finans, bütçe, insan kaynakları, IT, satın alma ve idari işler gibi bölümlerin bağlı olduğu geniş yetkili CFO’lar bu çoklu ortamdan veri toplayarak ortak bir çalışma yürütmek durumundadır. Dışarıdan alınan hizmetlere ilişkin veriler de bunlara ilave edilerek CFO çalışmalarını sonlandıracaktır.
Bu nedenle şirketlerdeki geniş ya da dar kapsamlı yetkili CFO’ların şirkette yöneteceği süreç farklı olacağından tek tip bir KPI tablosu vermek mümkün değildir. Özellikle ESG skor notunun yeşil finansman enstrümanı olarak zorunlu olduğu bir süreçte, CFO’lar ESG raporlaması ve skor notu alma sorumluluğunu üzerine almalıdırlar. Şirketin, sektörün, risklerin yönetimine dikkat ederek CFO’ların KPI’larını belirlemesinde fayda görüyoruz.