Vergiye uyum maliyetlerinin azaltılması, gönüllü uyumun teşvik edilmesi, kayıt dışı ekonomi ile mücadelede etkinliğin artırılması, bürokrasinin azaltılması, birden fazla işverende çalışıp beyanı eksik veya hiç yapmayanların tespiti ve önlem alınması, birden fazla iş yerinden AGİ alınmasının önlenmesi ve engelli vergi indirim belgesi olmadan engelli vergi indirimi yapılanların tespiti gibi gerekçelerle Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi projesi başlatılarak ilk defa Kırşehir’de 1/6/2017 tarihinden itibaren uygulamaya girmişti.
Uzun bir zamandır SMMM, YMM meslek mensupları ile insan kaynakları yönetici ve çalışanlarının gündeminde olan Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi uygulanmasına Amasya, Bartın ve Çankırı illerinde ise 01.01.2018 tarihinden itibaren başlanmış ve tüm Türkiye’de yürürlüğe girmesi ise 01.01.2020 yılına ertelenmişti.
Bugün gelinen noktada Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi’nde ciddi sıkıntılar yaşandığı görülmekte ve bu da uygulamacılar arasında tereddütlere ve eleştirilere yol açmaktadır.
09.02.2020 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan tebliğe göre; Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi, 3 yeni pilot il (Konya, Eskişehir, Bursa) dışında diğer iller için 1 Mart 2020 tarihine kadar uzatılmıştır. Erteleme sonucu olarak Mart 2020 beyannameleri Amasya, Bartın, Bursa, Çankırı, Eskişehir, Kırşehir ve Konya dışındaki illerde 26 Nisan 2020 tarihine kadar verilecek. İstanbul için uygulamanın 2020 yılı Mart ayı beyannamesi ile birlikte başlaması öngörülmektedir. Özellikle mart ayı vergi ayı olması nedeniyle mali müşavirlerin ve şirketlerin çok yoğun olduğu bir ay. Buna da dikkat edilmeli, yeniden erteleme gündeme getirilmeli.
1003B Beyanname kodlu Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesi ücrete ilişkin vergi kesintileri ile SGK bildirimlerini ayrı bir beyanname ile göndermek isteyen mükellefler için uygulamaya konulmuştur. Beyannamelerini kendileri gönderme yetkisi bulunan mükellefler istemeleri halinde mevcut kullanıcılarından ayrı bir kullanıcı kodu, parola ve şifre alarak bu beyannameyi kullanabilirler.
SGK’nın sağlamış olduğu hizmet ile birlikte konut iş yerlerinde ve ev hizmetlerinde çalışan sigortalılar için işverenlerin her ay SGK bildirimi yapma yükümlülüğü bulunmamaktadır. Kolay işverenlik sistemi ile birlikte iş yeri tescili yapan işverenlerin Muhtasar ve Prim Hizmet Beyannamesini doldurma ve verme yükümlülüğü ortadan kalkacaktır. Dolayısıyla ev hizmetleri veya konut iş yeri olan iş yerlerinin kolay işverenlik sistemine geçerek bildirge vermeleri yararlarına olacaktır.
Hangi sorunlar yaşanıyor?
Özellikle ücret gizliliğinin tam olarak sağlanamaması, MUHSGK’nın interaktif olmayan, hantal ve kullanımı zor bir sistem olması, sık sık hatalarla karşılaşılması, sisteme işverenlerin ve uygulamacıların yabancı olması, uygulamada çok tereddüt yaşanan husus bulunması, bazen gönderilen bir beyannamenin gönderilmemiş gibi görünmesi, vergi kimlik numarası ile iş yeri sicil numarası uyuşmazlığı yaşanması, kapanmış iş yerlerinin bile görünmesi, aynı anda birden fazla işaret talebi olması, SGK ile Maliye’nin alt yapıları ve bilgi işlem sistemlerinin çok farklı olması, Muhtasar Beyanname ve e-Bildirge sistemlerinin farklılığından dolayı ciddi sıkıntılar yaşanıyor ve görünün o ki yaşanmaya devam edilecek.
Birçok iş yerinde vergi kısmını strateji başkanlıkları veya muhasebe bölümleri, bildirge kısmını ise insan kaynakları servisleri düzenlenmekteydi. Şirketlerin bu organizasyonu yapmaları zaman alacak, yaşanılan aksaklıklardan dolayı şirketler ve sigortalılar mağdur olacak.
Ücret gizliliğine ilişkin ikinci şifre uygulamasında tüm işverenler kapsama alınmamıştır, kaldı ki ücret gizliliği sağlamada başarılı olacağı kesin değildir. Kazançları Gelir İdaresi Başkanlığı’nca belirlenen sınırlar altında kalan işverenler Muhtasar Beyannamelerini ancak mali müşavirleri ve meslek mensuplarının onaylaması suretiyle verebilmektedir. Muhtasar beyannameyi kendisi vermeye yetkili işverenler ücret gizliliği için ikinci şifreyi alabilecek. Ücret gizliliğine ilişkin sorunların çözülememesi halinde ücret gizliliği politikasını önemseyen kurumsal şirketlerde ciddi sorunlara yol açacak ve çalışma barışı bozulacak.
Mucbir sebep hallerinde her iki kurumun mevzuatı farklı olduğundan nasıl bir işlem yapılacağı belli değildir.
Burada sigortalıların mağduriyeti olmadan beyanname düzenlemesi nasıl olacak belli değildir. Genel bütçeye tabi kurumlar ile bunların ilgili ve bağlı kuruluşlarında uygulamanın nasıl olacağı belirsizdir.
Beyanname verilme sürecinde, olası aksaklıklardan dolayı mükelleflerin hangi kurumla irtibat kuracakları belli değil, eskiden olduğu gibi SGK ve Maliye arasında gidip gelmeler devam edecek.
Birçok şirketin büyük paralar ödeyerek aldığı ve kullandığı yazılımlar yeni sisteme uygun değildir. Yazılımların revize işleminin yapılması zaman alacağı için ilk aylarda yeni sisteme göre bildirge oluşturulmasında ciddi sorunlar yaşanacak. Gecikmelerden dolayı idari para cezaları gündeme gelecek.
Ücretlerin vergi ve sigorta primleri yönünden kesintiye tabi olması maliye mevzuatında farklı, SGK mevzuatında farklıdır. Ücret maliye mevzuatında ödendiği ayda prime tabi olması gerekirken, SGK mevzuatında ise hak edilen ayda prime tabi tutulması gerekir. Bu durumda beyanname nasıl verileceği konusunda ciddi sıkıntılar yaşanacak?
Ne yapılmalı?
Uygulamanın başladığı Amasya, Bartın, Çankırı veya Kırşehir illerinde bile çok büyük sıkıntılar yaşandı. Farklı kurumlara ait bildirgelerin tek bir beyannamede birleştirilmesi son derece yanlıştır. SGK sistemi interaktif bir şekilde hataların anlık olarak düzeltilmesi mümkünken, yeni sistem önce Maliye sistemine yüklenmesi, ardından SGK sistemine aktarılması ve hataların düzeltilmesi için yeniden Maliye sistemine gönderilmesi gibi hantal bir sistem getiriliyor. En doğrusu bu birleştirmeden vazgeçilesidir.
Bu uygulamaya mutlaka geçilmek isteniyorsa, daha doğru ve interaktif bir sistem olan SGK e-bildirge sisteminde maliyenin istediği AGİ, Vergi matrahı, Engelli Vergi İndirimi gibi sütunlar eklenerek sistemin işletilmesi daha doğru olacaktır. Bunun için de SGK sisteminde güncelleme ve hazırlıklar yapılıncaya kadar ertelenmelidir. Ocak 2020 itibariyle yeni sisteme geçilmesi durumunda aylık 2.300.000 ve yıllık toplam 27.600.000 adet beyannameyi bu sistemin kaldıramayacağını söyleyebiliriz.
Bu sistemden mutlaka vazgeçilmeli ya da her türlü sıkıntıya rağmen illa Maliye sistemi üzerinden uygulamaya geçilmek isteniyorsa Muhtasar ve Prim Hizmet beyannamesi pilot olarak uygulanmasının yapıldığı Kırşehir, Amasya, Bartın ve Çankırı illerinin Türkiye geneli toplamına oranının çok küçük olduğu için, kademeli büyük iller dahil edilerek sistem test edilmeli, SGK e-bildirge sistemi örnek alınarak interaktif bir şekilde işleyecek sistem geliştirilmeli, uygulama kolaylığı sağlanmalı, 2021 veya 2022 yılından sonra tüm Türkiye’de sisteme geçilmelidir. Yoksa sistemin çökmesi ve çok sayıda iş yerinin ciddi idari para cezalarıyla karşılaşılması kaçınılmazdır