✔ Yılın üçüncü çeyreğindeki enflasyon tam yüzde 25 oldu. Ama eylül oranını temmuz ve ağustosla kıyaslayıp "Enflasyon yarı yarıya düştü" diyenler çıkar mı, çıkar!
✔ Onlara yıllık enflasyonun ABD'de nasıl yüzde 3.7 ve Euro Bölgesi'nde nasıl yüzde 5.2 olduğunu sorun!
Hemen herkes eylül enflasyonu için yüzde 5'lik tahminde birleşti. Açıklanan oran ne, yüzde 4.75. Tahminler neredeyse bire bir tuttu. İşte başlıkta sözünü ettiğim sıkıntı bu! Şimdi yazacak ne kaldı ki!
Bu köşede ilk olarak 21 Eylül’de “Eylül enflasyonu yüzde 5’i aşmayabilir” diye yazdım. Daha iki gün önce de eylül ayı oranının yüzde 4.5- 5.5 arasında beklendiğini vurguladım. Zaten genel olarak tahminler yüzde 5 düzeyinde odaklanıyordu. TÜİK’in açıkladığı eylül ayı TÜFE artışı da yüzde 4.75 oldu. Neredeyse tam tahmin edildiği gibi...
Bir çeyrekte yüzde 25 artış!
TÜİK’e üç aydır “bir haller oldu”!
Yoksa TÜİK’e “bir haller olması” mı sağlandı?
Böyle bir durum varsa, herhalde bunu sağlayan da Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’tir.
Son üç aya; temmuz, ağustos ve eylüle bakar mısınız...
Temmuzda yüzde 9.49, ağustosta yüzde 9.09 ve eylülde yüzde 4.75 artış...
Üç ayın toplam artış oranı tam yüzde 25.11... Felaket bir oran!
Son bir yıldaki artış da yüzde 61.53 düzeyinde. Eylül oranı, temmuz ve ağustosun yarısına indi ya... Bunu bir başarı hikayesi olarak anlatmak isteyecekler çıkarsa hiç şaşırmayın!
Ama onlara “ekonomileri berbat, market raf arı boş, vatandaşları perişan haldeki ülkelerde”, örneğin ABD’de, yıllık, evet yıllık enflasyonun nasıl yüzde 3.7, Euro Bölgesi’nde nasıl yüzde 5.2 olduğunu sorun!
Yıllık hedef hâlâ yüzde 5!
Üç ayda yüzde 25'lik bir enflasyon yaşamışız; yıllık tahminimiz yüzde 65 ve bizim yıllık enflasyon hedefimiz hâlâ ve ısrarla yüzde 5! Bu biraz döviz kuru tahmin etmeye benziyor. Yüzde 5 oranı var ama tarih yok!
Dövizde de benzer şekilde tahmin yapabilirsiniz. Orada yukarı yönde tabii ki. Siz de dolar 35 lira, 40 lira, hatta daha inandırıcı olsun diye 43.50 lira olacak diyebilirsiniz. Tarih vermediğiniz sürece kesin tutturursunuz. Bir gün elbette o düzeye gelinir.
Yıllık enflasyon için de yüzde 5 diyorlar ya... Belki çocuklarımız, torunlarımız görür! Dolayısıyla 5’te ısrar edenler haklı, mutlaka bir gün tutar; ama ne zaman?
Üç ayda yüzde 10.1 olur mu?
Eylüldeki yüzde 4.75’lik artışla birlikte dokuz aylık artış oranı yüzde 49.86 oldu. Orta vadeli programda 2023 sonu için tahmin edilen yüzde 65 düzeyinde kalmak, son üç aydaki toplam artışın yüzde 10.1 olmasıyla mümkün.
Üç ay toplamında yüzde 10.1'i verecek aylık ortalama oran da yüzde 3.26'dır. Ekim, kasım, aralık toplamında bu düzeyde kalınabilirse yüzde 65'lik yıllık tahmin tutar.
Bunun çok zor olduğu ortada. Son çeyrekte özellikle döviz kuru ve akaryakıt fiyatlarının nasıl seyredeceğini kestirmek çok kolay değilse de, şimdiden bildiğimiz bir gerçek var. Doğalgaz fiyatlarının TÜFE’ye olan etkisine ilişkin olarak mayıs ayında yapılan hesaplama değişikliği mayıs artışını nasıl sıfıra çekmişse, doğalgaz kullanımının artacağı kış aylarında bu kez tam tersi olacak ve kasım-aralık aylarında doğalgaz TÜFE’yi belirgin bir şekilde yukarı itecek.
TÜİK’in bu konuda 29 Mayıs’ta yaptığı açıklamanın ilgili bölümünü hatırlayalım:
“TÜFE kapsamında doğalgaz fiyatının hesaplanmasına dair uygulamaların, doğalgazın TÜFE madde sepetindeki ağırlığı da dikkate alındığında genel endeks üzerinde 2023 yılı mayıs ayında aşağı yönlü kuvvetli bir etki yaratacağı, (nitekim mayıs ayı TÜFE artışı yalnızca yüzde 0.04 oldu) ancak doğalgaz tüketim miktarının artmasına paralel olarak özellikle yıl sonuna doğru bu etkinin kuvvetli ve yukarı yönlü olacağı öngörülmektedir.”
Yıl sonunda yüzde 65’te kalabilmeyi bu nedenle pek mümkün görmediğimi; tahminimin geniş marjda yüzde 70- 75 arası, daha daraltılmış halde ise yüzde 73-74 olduğunu bir kez daha belirteyim.
YDO 2024'te yüzde 58-59 olacak
Yurt içi üretici fiyat endeksinde (Yİ-ÜFE) eylül oranının da belli olmasıyla 2024 yılında uygulanacak yeniden değerleme oranını tahmin etmek artık iyice kolaylaştı.
Yİ-ÜFE eylül ayında yüzde 3.40 artış gösterdi. 2024’ün yeniden değerleme oranının kesinleşmesi için artık yalnızca ekim oranına ihtiyaç duyuluyor.
Yİ-ÜFE ekim ayında hiç değişmese bile YDO yüzde 58.16 olacak.
Yİ-ÜFE’de ekim ayında yüzde 5 artış kaydedilmesi durumunda ise YDO ancak yüzde 58.94 düzeyine çıkacak.
Bu köşede 25 Eylül’de YDO’nun yüzde 59 ya da yüzde 60 olacağını yazmıştım. Eylül ayı artışının görece düşük gelmesinden sonra bu tahminimi aşağı yönlü 1 puan revize ederek yüzde 58-59 aralığına indiriyorum.
“Yüzde 58 ile 59’un arasında sayı var mı ki” diye düşünen çıkar mı bilmem ama küsurattan söz ediyorum zaten. Biraz önce belirttiğim gibi YDO ekim ayındaki sıfır oranla yüzde 58.16, yüzde 5 artışta yüzde 58.94 olacak.
Ekim ayı artışı yüzde 5.4’ü bulduğu takdirde YDO da tam yüzde 59 düzeyinde gerçekleşecek.