Ölçemezsen bilemezsin, bilemezsen; yönetemezsin… Ülkelerin bu iş için oluşturduğu kurumlar vardır. Misal eski adı DİE (Devlet İstatistik Enstitüsü) olan TÜİK, Yani; Türkiye İstatistik Kurumu, Türkiye’deki istatistiki verileri derleyip bunları yayımlayan önemli bir kurumdur.
Resmi rakam üreten kurumların 2 kanadı olmalı. Biri, yetkinlik ve operasyonel mükemmellik, diğer kanat ise itibardır. Verileri yansız ve ziyansız üretmeli ki enflasyon nedir, büyüme nasıldır, ederimiz kaçtır bilelim ve ülkeyi, ekonomiyi, sosyal politikaları, kurumları, şirketleri yönetebilelim.
Bizim TÜİK’in acaba bu 2 kanadı ne durumda? Yılın ilk enflasyonu açıklandı. Tüketici fiyatları %14,97 üretici fiyatları %26 arttı. Misal tüketici endekslerine dair geçen yıl 28,019 işyeri ve 4,274 konuttan kira, 418 madde, 901 çeşit için her ay 550,632 fiyat derliyordu.
Dün açıklanan güncellemeyle 81 il, 225 ilçeden 27,980 işyeri, 4,274 konut kirası, 415 madde için 550,632 fiyat derleyecek. İşyeri sayısında 39, madde sayısında ise 3 azalma var. Ancak genel kapsam korunuyor.
Özetle yetkinlik kanadı yerinde diyebiliriz fakat itibar kanadına dair bir iki kelâm etmek gerekiyor. Eski başkanı Birol Aydemir; “Bakan Albayrak, enflasyon, işsizlik rakamlarıyla ilgili mesajını birkaç gün öncesinde veriyordu, aynen de çıkıyordu” diyor. TÜİK acaba, otoritenin talebine göre mi veri üretiyor?
Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Saatleri Ayarlama Enstitüsü” romanı geliyor aklıma… Ateşi düşüremeyen doktor, dereceyle oynarmış derler. Bana göre TÜİK’in sepeti kadar itibarını da güncellemeye ihtiyacı var.
ENFLASYON SEPETİNDEKİ DEĞİŞİM YETERLİ Mİ?
Son sepet güncellemesine bakıyoruz; gıdanın ağırlığı %23’ten %26’ya çıkarılmış ama yeterli mi? Zira salgında gıdanın ağırlığı inanılmaz yükseldi. Ulaştırma, salgın kısıtlamaları, evden çalışmayla azaldı ama sepette değişmedi. Bu da daha düşük enflasyon için sepet ayarlaması olabilir mi?
Veriye dayalı yönetim çağına girdik. Uyarım şudur: unutulmasın ki “ayarını bozduğun kantar, gün gelir seni de tartar.”