✔ Yİ-ÜFE ile TÜFE arasındaki fark martta yüzde 17.5 ile yeni bir rekor kırdı.
✔ Sepet kur martta yönünü yeniden yukarı çevirdi. Bu önce Yİ-ÜFE'yi, ardından TÜFE'yi etkileyecek.
✔ TÜFE'de mart sonunda yüzde 16'yı aşan yıllık artışı arayabiliriz.
Önce dün açıklanan mart verilerini aktaralım. TÜFE mart ayında yüzde 1.08, ilk üç ayda yüzde 3.71, son bir yılda yüzde 16.19 artış gösterdi. Yüzde 3.71, ilk çeyrek itibarıyla şimdiye kadar oluşan en yüksek üçüncü oran.
Yİ-ÜFE ise gümbür gümbür ezip geçerek ilerliyor. Aylık artış yüzde 4.13, ilk çeyrek artışı yüzde 8.21, yıllık artış yüzde 31.20. İlk çeyrek artışında bütün yılların rekoru kırılmış durumda.
İster aylığı, ister ilk çeyreği ya da yıllığı alın, fark etmiyor; Yİ-ÜFE'de TÜFE’ye fark atan bir artış söz konusu. Peki bu fark ne olacak, gelecekte nasıl oranlar göreceğiz?
Önce şu gerçeğin altını bir kez daha çizelim. Yİ-ÜFE'den TÜFE’ye bire bir yansıma olmaz, olması da beklenmez. İki endeksin yapısı farklı, ağırlıkları farklı. Ama bu demek değil ki Yİ-ÜFE'deki artış bir süre sonra TÜFE’yi etkilemez. Bunu söylemek mümkün değil. Bir zaman sonra Yİ-ÜFE'deki artış TÜFE’ye yansıyacaktır, bundan kaçış yok.
Turpun büyüğü bu yüzden heybede...
TÜFE’de mart sonunda gelinen yüzde 16.19’luk orana bakılarak “Yandık ki ne yandık” diye düşünenler varsa bir süre sonra aslında henüz yanmadıklarını anlayacaklar.
Çünkü gördüğümüz turp küçük sayılır, daha büyüğü heybede!
Yİ-ÜFE'den daha fazla yansıma yaşandıkça TÜFE artışı hızlanacak ve bir süre sonra öyle anlaşılıyor ki yüzde 16.19 mumla aranır hale gelecek.
Ya heybe delinirse...
Heybe bir şekilde delinir ve oradaki büyük turp ortaya çıkmazsa...
Bu mümkün mü, Yİ-ÜFE'deki artışın tüketici fiyatlarına hiç yansımadığını görmemiz söz konusu olabilir mi?
Kim bilir, olur mu olur! Şimdiye kadar neler olmadı ki bu yaşanmasın.
Fark yüzde 17’yi aştı
Yİ-ÜFE ile TÜFE aynı tarihte hesaplanmaya başlandı. İki endeksin 2003 yılı ortalaması 100 kabul edildi. Geldik bu yılın mart ayına. İki endeks birlikte yola çıkmıştı; şimdi aralarında nasıl bir fark oluştu?
2003 yılı ortalaması 100 olan Yİ-ÜFE 614.93’e ulaşırken TÜFE 523.53’te kaldı. Yani iki endeks arasında Yİ-ÜFE lehine tam yüzde 17.46’lık bir fark söz konusu. Bu, şimdiye kadar görülmüş bir fark değil.
Tabloda son yıllarda farkın yüzde 10’un üstüne çıktığı ayları sarıyla gösteriyoruz.
Geçen yılların mart aylarına da bakalım. Örneğin 2020’deki fark yalnızca yüzde 4.02, 2019’daki fark yüzde 7.24. 2018 yılında ise Yİ-ÜFE, TÜFE’den yüzde 0.97 daha aşağıda.
Turp, işte bu yüzde 17.46’lık farktır, heybede durmaktadır ve düşmediği takdirde bir şekilde gün gelecek ortaya çıkacaktır.
İŞTE MERKEZ BANKASI OPERASYONUNUN SONUCU
2019 yılının aralık ayını 100 kabul ederek ve sepet kur, Yİ-ÜFE ve TÜFE’yi kapsayarak oluşturduğumuz grafik bize özet olarak şunları söylüyor:
-Kur artışı açısından kasımda iyi bir adım atmışsınız, ama mart operasyonu bu iyi gidişi tersine çevirmiş.
-Geçen yılın yüksek kur artışı Yİ-ÜFE'ye belli ölçüde yansımış ve kur-fiyat dengesi kurulur gibi olmuş. Ama kur yönünü yeniden yukarı çevirdiği için Yİ-ÜFE'deki artış daha da hızlanacak gibi görünüyor.
- Bakın grafikte mavi çizgiyi görüyor musunuz, yani TÜFE’yi, hem Yİ-ÜFE'nin, hem kur artışının çok gerisinde kalmış. Bu makasın zaman içinde kapanmasını, en azından daralmasını bekleyin. Bu birkaç şekilde gerçekleşir. Ya toptan fiyatlar ve kur hızla geriler ya da tüketici fiyatları hızla artış gösterir. Ama bir olasılık daha var ve bu olasılık en ağır basanı. Tüketici fiyatları daha hızlı olmak toptan fiyatların da, kurun da artmaya devam etmesi kuvvetle muhtemel görünüyor.