Son olarak Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak dile getirdi. Bu yılın tümünde enflasyonun tek haneye indirilmesi amaçlanıyor. Daha önce de bu görüş zaman zaman ifade edildi. Hem zaten resmi tahmin de tek haneli. Birkaç gündür yazıyoruz; 2020 için hükümet yüzde 8.50, Merkez Bankası ise yüzde 8.20 enflasyon tahmin ediyor.
Enflasyonu tek haneye indirmek elbette mümkün; ama önemli olan bunu kalıcı kılabilmek. Son olarak geçen yıl da eylül ve ekim aylarında tek haneye inildi, ne var ki o düzeyde kalınamadı ve yıl yüzde 11.84’lük oranla kapatıldı.
Biraz önce belirttik; resmi tahminler bu yıl enflasyonda tek hanenin öngörüldüğünü gösteriyor. Dolayısıyla bu yıl için, daha doğrusu yıl sonu için enflasyonun tek haneye indirileceğini söylemek çok önemli bir amaç gibi ortaya konulamaz. Zaten bu öngörülmüş, ifade edilmiş, kayıtlara da girmiş.
Tek hane mümkün mü?
2020 yılında fiyatların nasıl seyredeceğini tahmin edebilmek için geçmiş yılları esas alan bazı varsayımlara dayalı bir çalışma yaptık.
Elde ettiğimiz sonuçlar bize tek hanenin çok zor olduğunu ve yılı muhtemelen yüzde 13 dolayında bir TÜFE artışıyla tamamlayacağımızı gösteriyor.
Bu oranın aralık-aralık endeks kıyaslamasıyla bulunan oran olduğunu belirtelim.
Üç olasılık
Hesaplamamızı üç olasılığa dayandırdık.
İlk olarak her ayın fiyat değişiminin 2003-2019 dönemindeki ayların ortalaması düzeyinde oluşacağını varsaydık. Eğer bu on yedi yılın ortalaması bu yıl da oluşursa enflasyonda yılı tek hanede kapatmak mümkün olacak. Aylık oranların 2003-2019 dönemindeki ortalama düzeyinde kalması halinde 2020 enflasyonu yüzde 9.56 olarak gerçekleşecek. Böylece tahmin düzeyine inilememekle birlikte yine de tek hane gerçekleşmiş olacak.
İkinci olasılık bu yıl her ay 2003-2019 dönemindeki aylık ortalama oranların 0.25 puan daha yüksek gerçekleşeceği varsayımına dayanıyor. Bu durumda 2020 TÜFE artışı yüzde 12.87'ye ulaşacak.
Son olasılık olarak ise 2003- 2019 dönemi oranlarının her ay 0.50 puan daha yüksek gerçekleşeceğini varsaydık. Bu durumda oluşacak yıllık TÜFE artışı ise yüzde 16.27’ye çıkacak.
Bu üç olasılık 2020 oranının yüzde 10-16 arasında olabileceğini gösteriyor. Tabii ki bu hesaplama ekonomide bir olağanüstülük yaşanmayacağı varsayımına dayanıyor. Piyasayla inatlaşmaya kadar gidecek bir faiz indirimi ya da başka etkenlerle ortaya çıkabilecek bir kur şoku bu tahminin tümden çöpe atılması sonucunu doğuracaktır.
Nisan, temmuz ve ağustosa dikkat!
Geçen yıl nisan, temmuz ve ağustos aylarında geçmiş yıl ortalamalarının çok üstünde fiyat artışı yaşandı.
Nisanda on yedi yılın ortalaması yüzde 1.09 düzeyindeyken geçen yılki gerçekleşme yüzde 1.69 oldu.
Fark temmuzda çok daha açıldı. On yedi yılın ortalamasındaki artış yalnızca yüzde 0.21 düzeyindeydi, geçen yılki artış yüzde 1.36'yı buldu.
Ağustosta ise ortalama olarak yüzde 0.37 olan oran geçen yıl yüzde 0.86 düzeyinde oluştu.
Bu yıl özellikle temmuz ve ağustosta tarım ürünleri arzında bir darboğaz yaşanmaz ve bu yüzden hızlı bir fiyat artışı görülmezse geçen yılki oranların çok altında kalınması beklenmeli. Bu durum da söz konusu aylarda yıllık oranın hızla gerilemesi demek. Benzer bir durumu tabii ki nisanda da görmemiz mümkün.
Geçmiş yıl ortalamasının çok yüksek, geçen yılki oranın ise çok düşük olduğu ay ise pek yok. Dolayısıyla yıllık oranı birden fırlatacak bir dönem yaşanması olasılığı düşük görünüyor.