Enflasyon %80’i aştı. Zirve mi? Elbette değil. Zirveye daha var. Peki ya sonra? Artık zirvenin de önemi kalmadı. Çünkü enflasyon bize kalıcı hayat pahalılığı verdi. Gelin rakamlara bakalım… Daha yeni açıklanan Orta Vadeli Programa göre enflasyon bu yılsonu %65 olacaktı.
Dün açıklanan Ağustos enflasyonu Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) yıllık %80,21, aylık %1,46 oldu. Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) yıllık %143,75, aylık %2,41 arttı. Bağımsız ekonomistlerden oluşan ENAGrup Tüketici Fiyat endeksi (TÜFE) ise aylıkta %5,86, yıllıkta %181,37 oldu. Neresinden bakarsan bak, son 25 yılın zirvesinde bir rakam. Enflasyon ile faiz arasındaki makas; 67,2 puana çıkmış oldu.
HAYAT PAHALILIĞINI KİM NASIL HİSSEDECEK?
Herkesin hayatı, kendine daha pahalı... Zengin; hayat pahalılığını tatlı bir meltem gibi hisseder. Orta direk; dondurucu rüzgâr gibi... Dar gelirli ise kasırga... Hayat, herkese aynı pahalılıkta gelmez. Ağzında gümüş kaşıkla doğan ile ağzına koyacak lokma bulamayan, hayatın pahasını farklı öder.
Peki, hayat kime ne kadar pahalı? Yeni doğan bir bebeğe; maması markette kilit altında tutulacak kadar pahalı… Bir öğrenciye; makarna haşlarken yağı esirgeyecek kadar pahalı. Bir işçiye; doludizgin etiketlere yaya yetişmeye çalışan ücreti kadar pahalı. Ev hanımına ise 5 lira ucuzunu bulabilmek için ayaklarına kara su inecek kadar çarşı pazar dolaşacak kadar pahalı.
İKİ SORU İKİ CEVAP
Hayat pahalılığı ile enflasyon arasındaki fark nedir?
Enflasyon %80 ise 100 liralık şeyin fiyatı 1 yılın ardından 180 lira olacak demektir. Diyelim ki enflasyon yarı yarıya indirildi ve %40’a çekildi… 180 liralık şeyin fiyatı 90 liraya inmeyecek. Aksine 1 yıl sonra 252 lira olacak. Enflasyon, fiyat artış hızıdır. Hayat pahalılığı ise fiyatların tırmanıp kaldığı yerin adresidir.
Enflasyonun tırmanma şeridinden en çok kim hasar görür?
En büyük zararı; sabit gelirliler görür. Esnaf, iş insanları, market ve diğerleri; fiyatlarını diledikleri zaman ayarlayabilirler. Fakat ücretli, emekli, memur, işçiler, gelirlerini ancak yılda 1 kez, nadiren 2 kez artırabilme fırsatı bulabilirler.
NOT
ENFLASYON NASIL DÜŞÜRÜLECEK?
Seçimlere bu enflasyon rakamıyla girer miyiz? Elbette hayır. Zira “enflasyon düşecek” talimatı var. Nasıl mı? Bizzat Cumhurbaşkanı’nın söylemi bu yönde; “yılbaşında işçi, memur, emekli maaşlarında iyi bir artış yapacağız. Yeni yılda enflasyondaki düşüşle birlikte ekonomide olumlu bir döneme girmiş olacağız, vatandaşımız rahat nefes alacak ve 2023 seçimlerini inşallah biz kazanacağız.”
Tıpkı Merkez Bankası’nın “faiz düşürülecek” talimatını yerine getirdiği gibi, TÜİK de “enflasyon düşecek” talimatını yerine getirecek. Gerek endeksten mal kaçırma gerek ucuz sepet tasarımı ve gerek ucuzlatılmış raflardan fiyat toplayarak enflasyon indirilecek.
Zaten baz etkisi ile Aralık’taki fahiş artışlar endeksi terk edeceğinden baz etkisi de oluşacak. Seçime de “enflasyonu küresel kriz çıkardı, biz ise indiriyoruz” söylemleriyle gidilecek. Hayat pahalılığına gelince… O zaten tüm dünyanın sorunu; elden ne gelir ki… Bir tür küresel lanet der geçiştiririz.