Sanayi Devrimleri ile ilgili gelişmeleri aşama aşama ele aldığım önceki yazılarıma aşağıdaki linklerden ulaşmanız mümkündür.
Linkler: https://www.ekonomim.com/kose-yazisi/endustri-devrimleri-ve-buluslar-1/660312
https://www.ekonomim.com/kose-yazisi/endustri-devrimleri-ve-buluslar-2/666669
Bu yazımda ise sizlere kalan diğer kavramlar ve anlamlarından bahsedeceğim, ardından ise önümüzdeki yıllarda karşımıza çıkmasını beklediğimiz inovasyonlara kısaca değineceğim.
Blockchain ve kripto paralar: Blockchain, Türkçe’ye “Blok Zincir” olarak geçmiştir. Blockchain birbirine bağlı bloklardan oluşan bir veri tabanı sistemidir. Gerçekleştirilen her işlemin blockchain ağında kriptografik bir karşılığı vardır ve yapılan işlemler blokları doldurduğunda yeni bir blok oluşturur, bu blokların birbirine bağlı olduğu ve her yeni bloğun kendisinden önceki blokların kodlarını bünyesinde barındırdığı bilinmektedir. Normalde bankacılık işlemleri aracılar ile yapılmakta iken bu sistemde kullanıcılar, başka bir kişi ya da kurum ile bilgi paylaşmadan doğrulama yapabildikleri için bu tür bilgi sızıntılarının önüne geçilmektedir.
Kriptoloji bir şifreleme bilimidir. Kripto para ise takas işlemlerinde kullanılabilen, dijital paradır. Fiziksel karşılıkları yoktur. Kripto paralarla yapılan işlemler blochain teknolojisi ile merkezi bir sistem ve aracı kuruluş olmadan yapılmakta olduğundan güvenlik yönünden oldukça avantajlı bir sistemdir.
NFT: Açılımı “Non-Fungible Token” olup Türkçe'ye bazı kaynaklarda "Nitelikli Fikri Tapu" olarak geçen bu kavram, dijitalleşmenin sanat boyutu ile ilgilidir. Dijital sanat eserlerini satılabilir varlıklar haline getirme amacı ile başlayan bir sistem olsa da artık yalnızca sanat eseri değil, ünlü herhangi bir insandan kendine bir hatıra kalmasını isteyenler için de biçilmiş kaftan. Örneğin Elon Musk, bir GİF ile paylaştığı tweetini NFT olarak açık arttırmaya çıkarmış. Moda dünyasından Gucci markası, koleksiyonunu bir NFT videosunda tanıtabiliyor ya da Burberry, bir blockchain oyununda NFT koleksiyonunu piyasaya sürebiliyor. NFT sayesinde aracılar ortadan kalkıyor, sanatçı ve hayranı doğrudan ilişki halinde oluyor. Son zamanlarda etkinliklere katılımlarda NFT biletler satılmaya başlanması da gündemde.
Metaverse: Sizin hiç avatarlarınız oldu mu, yerinize uluslararası toplantılara katılan ya da yerinize alışveriş edip kıyafet deneyen? Hep derdik ya "keşke benden birkaç tane olsa da bu işlere yetişse diye" işte belki de bu hayali gerçeğe döndürecek, oyun gibi ama üzerinde milyon dolarlar oynanan, oyundan farklı bir sanal gerçeklik aslında. Adı üstünde “evrenin ötesi”.
2021’de küresel ölçekte 57 milyar dolarlık yatırımın yapıldığı metaverse teknolojilerinin ve altyapılarının, 2022’nin ilk 5 ayında 120 milyar dolardan fazla yatırım aldığı görülüyor.
Niantic'in CEO'su John Hanke çok güzel özetlemiş: "Instagram'ımız var, e-postamız var. Bir de
gerçek hayattaki arkadaşlarımız , katıldığımız gerçek yaşam etkinliklerimiz var.
Bazen bunlar arasında bir kesişme vardır. Ama gerçek dünya vizyonu hakkında düşündüğümde metaverse, gerçekten onların bir birliği, çok daha derinden kaynaştığı bir kavram; gerçek olan her şeyin dijital bir uzantısı.”
Kripto para birimleri sayesinde ve onlar aracılığı ile sahip olunabilecek, bir tür dijital evrende
yer kapma konusu aslında metaverse. İlk temellerini sanal gerçeklik gözlükleri ve Xboxlarla atmıştı. Ardından özellikle pandemi döneminde etkisini arttıran sanal turlar geldi. Her birimiz ve çocuklarımız bu sanal turlar sayesinde birçok müzeyi ziyaret etme fırsatı bulduk. Derken bu teknoloji biraz para kazanma aracı olmaya başladı. Oyundan çıkıp kendimizi olmayan bir arsayı satın alanları izlerken bulduk.
WEB 2.0 olarak adlandırılan internetin 2. Evresinin büyük şirketleri de metaverse dünyasında geri planda kalmadılar. Facebook kurucusu Mark Zuckerberg, 2021'in Ekim ayında sürpriz bir açıklamayla çatı şirket isimlerini Meta olarak değiştireceklerini açıkladı. Bu açıklamadan önce Facebook uygulama ailesinin bir Metaverse şirketi olacağını vurgulayan Zuckerberg, çatı şirketin vizyonunu ismi ile birleştirmiş oldu. Üstelik bu açıklamayı kendi 3D avatarı ile yaptı.
Kimbilir biz de yakın gelecekte kendi avatarımızla bir el tavla atar hale gelir, git gide yalnızlaştığımız bu dünyada kendi kendimize ama iki kişi vakit geçiririz.😊
Son olarak önümüzdeki yıllarda karşımıza çıkmasını beklediğimiz inovasyonlara kısaca değineceğim
Dünya Ekonomik Forumu mensubu Klaus Schwab'ın "Dördüncü Sanayi Devrimi" adlı kitabında, 2015'te yayımlanan "Derin Değişim- Teknolojinin Dönüm Noktaları ve Sosyal Etkisi" başlıklı araştırma raporundan bahsedilmektedir. Bu rapora göre önümüzdeki yıllarda hayatımıza girecek ve yaşamımızı derinden etkileyecek teknolojiler ve bu teknolojilerin olumlu- olumsuz yönleri detaylı olarak aktarılmıştır. Ben de sizlere bu teknolojileri özet olarak sunmak isterim.
1. İmplante Teknolojiler: Hastalıkların parametrelerini saptayabilecek, insanların önlem almasını sağlayabilecek, vücudumuzdan veriler aktarıp gerektiğinde vücudumuza gereken dozda ve çeşitte ilaç verilmesini sağlayacak, insan bedenine implante teknolojilerdir. Gerektiğinde çip görevi görerek lokasyon belirleme ve araba vb. araçların kilitlerini açmaya yarayacak dijital dövmeler de bu ürünlerin bir örneği olarak anılıyor. Bu tarz teknolojiler sağlık konusunda erken teşhis ve tedavi saplayabildiği gibi, kaybolma vakalarını da azaltabilir. Ancak mahremiyet, veri güvensizliği ve dikkat dağınıklığı gibi olumsuz yönleri bulunmakta.
2. Akıllı Şehirler: Tesisatları ve yolları internete bağlı, enerjilerini, malzeme akışlarını, lojistik ve trafiklerini bu ağ üzerinden yürütebilecek, şehirlerin kurulması çok da uzak bir gelecek değil. Hatta Singapur ve Barcelona gibi bazı şehirler, park etme, çöp toplama, aydınlatma gibi hizmetleri akıllı çözümlerle uygulamaya sokmuş bazı örnek şehirlerden.
Bu dijitalleşme çevre, yaşam kalitesinde artış, hizmetlerde maliyet düşüşü, iklim krizi için olumlu olabilecek fırsatlar getirecekken, siber saldırı durumunda tüm nüfusu etkileyebilecek sorunlar doğurabilmesi açısından da riskler içeriyor.
3. Nöroteknolojiler: Yapay bir belleğin insan beynine yerleştirilmesi en çok konuşulan konulardan biri. Nöroteknoloji hem beyin faaliyetlerinin izlenmesi hem de beyin fonksiyonlarının yönlendirilmesi adımlarını içeriyor. Elon Musk'ın Neurolink projesi de bu kapsamda bir faaliyet. Bu teknoloji sayesinde engelli insanlar protez bacak veya tekerlekli sandalyelerini zihinleriyle kontrol edebildikleri gibi, nörolojik birçok hastalığın teşhis ve tedavisi de mümkün olabilecek. Ayrıca madde bağımlılığı veya kişisel yeteneklerin arttırılabilmesi gibi birçok olasılığı içeriyor. Depresyon gibi çağın getirdiği rahatsızlıkların yapay yolla da olsa giderilebilme olasılığı da umut verici bir gelişme olarak bekleniyor.
Yakın gelecekte kişisel yetenekler yapay bellek aracılığı ile arttıkça, insanlar ve makineler arasındaki farklar azalacak ancak duygusal zeka gereksinimi daha da artacak gibi görünüyor.
Bunun yanında, insanların düşüncelerinin deşifre edilmesi söz konusu olduğundan gitgide kişisel mahremiyetin daha da azalması söz konusu. Ancak bunu düşünmek için biraz geç kalmış durumdayız;, çünkü mevcut dünya düzeninde verilerimiz ve kişisel bilgilerimiz çoktan bedava kullandığımız uygulamalar tarafından kullanılıp satılmış durumda.
Bizler de enseyi karartmak yerine gelişmelerin bize sunacağı fırsatlara odaklanırsak çok daha iyi olacak gibi görünüyor.