(EN: Başına geldiği sıfatların üstün derecede olduğunu gösteren kelime - TDK)
Bazısı her yıl bazısı iki yılda bir olmak üzere şehirleri farklı – farklı açılardan derecelendiren birçok sıralama listesi yayınlanmaktadır; yaşanacak şehir, öğrenci şehri, yabancı çalışan şehri, innovatif şehir, akıllı şehir, mutlu şehir, yeşil şehir, kariyer şehri, parklar şehri, enerji tasarruflu şehir, küresel güç şehri, çocuk dostu şehir, görmeye değer şehir, bilim şehri, pahallı şehir, iyi / kötü sürücüler şehri, yürünebilir şehir, spor şehri, teknoloji şehri, kültür şehri, vbg.
Örneğin, “Kopenhag Endeksi” en bisiklet dostu şehri belirlerken “Mercer 2021” sıralamasına göre hayat pahalılığı en yüksek şehir Aşkabat, Türkmenistan olmuş!
Bu doğrultuda çalışan onlarca enstitü var, vakıf var, sivil toplum kuruluşu var, danışmanlık şirketi var, medya kuruluşu var. Amaç kamuoyunda farkındalığı sağlayarak şehirlerarası rekabeti kamçılamak ve ilgili alanlarda yerel strateji ve politikaların gelişmesini sağlamak. Uzmanlar sıralama listelerinin gelişmesini ekonomi haberciliğinin gelişmesine bağlıyorlar. Dijital teknoloji ve bilişim ile çevrimiçi araştırma tekniklerinin gelişmesi, araştırma kapsamının genişlemesi sıralama tablolarının güvenilirliğini arttırmış, daha dikkat çeker, etkin hale getirmiştir.
Şehirlerle ilgili ilk sıralama 1985 yılında “The Economist” dergisi tarafından yayınlanmıştır. Bunu Forbes, Bloomberg gibi ekonomi yayınları takip etmiştir. “The Economist Intellegence Unit” olarak sıralamalara devam etmekte olup en bilineni “En Yaşanabilir Şehirler” listesidir. Son raporuna göre dünyanın en yaşanabilir şehri Auckland, Yeni Zelanda olarak tespit edilmiştir.
Şehirleri derecelendiren sıralama listeleri okuyucunun şehrin performansını izlemesi, kafasında canlandırabilmesi ve mukayese yapabilmesi açısından oldukça yararlıdır. Elde edilen sonuçlara bakarak şehrinin küresel arenada hangi noktada olduğunu bilebilecektir. Eğer şehir yöneticileri de bu sıralama listelerini ve endeksleri izliyorsa sonuçların karar mekanizmaları üzerinden etkili olması beklenecektir. Çünkü ziyaret, yatırım ve yerleşim açısından sıralama listelerinin bireyler ve kurumlar üzerindeki etkisi oldukça fazla ve kaçınılmazdır.
İstanbul dışında Türkiye şehirlerine sıralama listelerinde rastlamak pek mümkün olamamaktadır. Tahminim, doyurucu ve erişilebilir veri kaynaklarının sınırlı ve yetersiz kalmasıdır. Ancak unutulmamalıdır ki ölçebilirsek bilebiliriz, bilirsek yönetebiliriz. Mademki sosyal ve ekonomik yaşamımızı büyük oranda şehirler belirliyor öyleyse onlarla ilgili veri kaynaklarının ıslahı ve düzenli aralıklarla güncellenmesi önem taşıyacaktır.
Eğer “merkez” bu konuda yetersiz kalıyorsa şehir yönetimlerinin konuyu ele alması, gelecek planlarına uygun olarak hangi kriterlerin esas alındığı sıralama tablolarına katılacağını belirlemesi, derecelendirmeyi yapan kuruluşla temasa geçerek yansız, adil biçimde elde edip derlediği verileri paylaşması beklenecektir. Nasıl tahlil için kendi kanınız yerine başkasının kanını vermezseniz bu noktada da şeffaf ve gerçekçi davranılması esastır.
Haftanın Şehri: AARHUS, DANİMARKA
AARHUS yaklaşık 350 bin nüfusu ile Danimarka’nın ikinci büyük şehridir. Şehir “mutluluk” sıralamalarında sürekli üst sıralarda yer almaktadır. Aarhuslular kendilerini bireysel ilişkilerin güçlü olduğu küçük bir yerleşimde yaşamakta olarak kabul etmekteler. Güçlü bir sivil toplum, iyi işleyen bir demokrasi, güven duygusu, özgürlük ve refah dengeli ve mutlu bir yaşamın anahtarıdır diye tarif ediliyor.
“Aros – Aarhus Sanat Müzesi” çatısında yer alan gökkuşağı 15 metrelik bir iç bükey yürüyüş bandı kenarında yer alıyor. Gökkuşağının etrafında dolaşabileceğiniz gibi altından hatta içinden geçmeniz de mümkün. Üniversitesi ile ünlü Aarhus “küçük yer” ruhunu koruyarak mutluğu sürdürülebilir kılmanın yolunu bulmuş gözüküyor.