Yücel Uygun
DBA Consulting Eğitim ve Danışmanlık
Birine şefkat göstermenin yolu empatiden geçer, empati ise diğerlerini gözetmeyi gerektirir. Daniel Goleman
İş dünyasında etkin bir iletişimci olabilmek, sürdürülebilir başarının önemli bir yapı taşıdır. Empati ise etkin bir iletişimin olmazsa olmaz ilkeleri arasında yer alır. Ve konu liderlik pozisyonuysa empatinin oluşturduğu etki çok daha büyüktür. Empatik iletişimin dalgaları tüm ekibe yayılır. Empatinin kuvvetli olduğu ekiplerde ise iletişim kaynaklı sorunlara daha az rastlanır. Çalışanlar başkalarının duygularını/düşüncelerini anlamak konusunda ustalaştıkça ilgili duruma uygun davranışlar sergilemeye başlar.
Empati yeteneği gelişmiş bir lider, aşağıdaki yaklaşımları sergilemekte zorlanmaz.
Personelin hatasına sabırla yaklaşır
Liderlik, sabır gerektirir. Hatalar karşısında fevri davranan bir yönetici, personelin potansiyelinin açığa çıkmasında oldukça kötü bir rol oynamış olur. (Korku kültüründe yetişmiş bir toplum olmamız da maalesef bu süreci tetikleyen bir unsurdur.) Bu matematiği yapan bir lider, kendisinin de geçmişte yapmış olduğu hataları düşünür ve ‘korku odaklı’ yerine ‘sevgi ve gelişim odaklı’ bir yaklaşımı tercih eder. Böylece kendi bindiği dalı da kesmemiş olur. Ve aynı hatanın bir daha tekrarlanmaması için önlemini alır.
Karar alırken ekibine danışır
Günümüzde birçok işletmede, karar alırken bazen ekibe sorulsa da yöneticinin aldığı kararların uygulanma oranı daha yüksektir. Özerk bir yaklaşım, içsel motivasyonun en önemli unsurlarından biridir. Ekibin kendi aldığı kararları veya belirlediği hedefleri gerçekleştirebilme potansiyeli her zaman daha yüksektir. Bu gerçektir. Empati seviyesi yüksek bir lider, karar alırken ekibinde ‘gerçekten’ danışır, bu konuda rol yapmaz.
Etkin bir iletişimcidir, kolay sinirlenmez
İnsanlarla iletişim anında tam sinirlenecekken, karşı tarafın içinde bulunduğu durumu fark etmemiz, öfkemizi yatıştırır. “Empati, öfkenin merhemidir” diyor Daniel Goleman. Empati, dürtü/duygu durumumuzu dengeleyen güçlü bir ilaçtır. Örnek olarak birkaç gündür geç rapor alan bir yönetici, ilgili çalışanın özel yaşamında -hiç de kolay olmayan- sorunlarla veya hastalıklarla boğuştuğunu öğrendiğinde daha şefkatli bir yaklaşımı tercih edecektir. Empati sahibi bir lider, ortaya çıkan sorunlarda yargılamadan ‘koçluk’ şapkasını takarak hareket eder.
Olaylara personelin penceresinden bakabilir
Empati deyince ilk akla gelen şeylerden biri, karşı tarafın içinde bulunduğu koşulları, duygu ve düşünce durumlarını anlamaktır. Ve bazı bireyler, doğuştan bu özelliğe sahip olsa da empati geliştirilebilir bir duygudur. Günümüzde iş dünyasında yoğun derecede bulunan hedef baskısı, termin süreleri vb. durumlar, empatik yaklaşımların önüne geçmemelidir. Farkında olan çoğu şirket/lider insan odaklılığı çoktan değerleri arasına gerçekçi bir şekilde eklemiştir.
Zorlu durumlarda personeline destek olur
Yine empatik yaklaşımı güçlü olan bir lider, personeli zor durumda kaldığında ona içtenlikle yardım elini uzatır. Ve bu yardım elini, çıkar sağlama amacıyla değil, karşılık beklemeden uzatır. Örnek olarak toplantı halinde üzgün duran bir çalışan, hemen empatik bir liderin radarına takılır. Ve lider, toplantıdan sonra ilgili çalışanla bir sohbet ortamı oluşturur.
Tüm bu yaklaşımların oluşabilmesi için, liderin önce kendisini yeterince tanıması ve şefkat göstermesi gerekir. Çünkü psikoloji bilimi, kendimize şefkat göstermediğimizde başkalarına şefkatli davranmamızın pek mümkün olamayacağını söyler. (Ve tabii ki insan yaşamında önemli bir denge unsuru olan ‘ölçü’ burada da empati yaklaşımının içinde olmalıdır. Aşırı empati göstermek, lideri yönetimsel hatalar yapmaya sürükleyebilir.)
Empatiden bahsedince, -hayatını incelediğimizde- empati anlayışının çok kuvvetli olduğunu fark ettiğimiz ve dünyanın en iyi yazarlarından biri olan Tolstoy’un o meşhur sözünü tekrar etmeden yapamadım:
“Acı çekiyorsa canlıdır, başkasının acısını hissediyorsa insandır.”