Hayır; yanlış yazmadım ve bu başlığın elitokrasi (seçkinler yönetimi) ile alakası yok. Bu; daha ziyade bizimle ilgili... 1 milyon 300 bin KOBİ’nin “uzun yaşayamayışının” baş sorumlusu… Kurumsallaşamayan aile şirketlerinin can düşmanı… Kapanan firmaların ölüm sebebi…
Aslında elitokrasi; bir ulus içinde halktan ve gerçeklerinden kopuk yaşayanların yönetim iştahı diye tanımlarsak, eltikrasi de benzer dinamizme dayanıyor; şirketin gerçeklerinden ve iş hayatından kopuk bir grup insanın (eltiler, damatlar ve yengeler), yıkıcı rekabet ile aile şirketini krize sokmaları…
ŞİRKET AİLENİN OYUN BAHÇESİ OLURSA…
Ne mi demek istiyorum, detay vereyim: Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği ile Anadolu panellerinde sıkça tekrar edilen; kurumsallaşamadığı için batan aile şirketleri öyküleri… Bir aile şirketi neden batar? Aslında cevabı; derin tarihi kökenleri olan sorunsalımız; kardeşler kavgası ve miras davaları…
Peki, bu kardeşler neden geçinemez? Çünkü KOBİ kurumsallaşmamıştır ve eltiler gelinler savaşı, ortakları birbirine düşürmüş, hanede kalmayan huzur, şirketi de kapanmaya sürüklemiştir. Rakam m? Genelde eltikrasi ile yönetilen iş dünyamızda aile şirketlerinin ancak üçte biri ikinci nesle kalabiliyor. Üçüncü nesle kadar yaşayanların oranı %10 civarında ve bunlar da genelde kurumsallaşabilenler.
İKİ SORU İKİ CEVAP
Eltiler, şirketi nasıl yönetiyor dersiniz?
Birkaç örnek diyaloga buyurun; “neden sabahları sen erken gidiyorsun, abin ne zaman sabah dükkânı açacak? Onların şunu da var. Ben de isterim.” Netice; erkek patronlarımız, iş yaparken gösterdiği dinamizmi, ortağıyla geçinirken başaramıyor ve devreye eltikrasi giriyor.
Kurucular; eltikrasi ile nasıl baş edebilir?
Aile anayasası diyorlar ama bu çare değil… Aileyi şirket yönetimine katarken liyakati esas almak ve adil davranmak gerekir. Kan bağını akla rütbe yapmayanlar şirketi ailenin oyun bahçesi olmaktan kurtarabiliyor. Profesyonel ve aile dengesini iyi kuranlar daha dayanıklı olabiliyor.
NOT
KURUMSALLAŞMA MI DURUMSALLAŞMA MI?
Kuruyorsun, işletiyorsun ve sonra yaşatamıyor, batırıyorsun. Aslında şirketi kurarken gösterilen başarı, onu yaşatmaya yetmiyor, yeni yetkinlikler kazanmak gerekiyor. Bunlardan en önemlisi de kurumsallaşmaktır.
İş süreçleri, iletişim süreçleri, ilişki süreçleri ve bilgi süreçlerini tasarlayarak kurumsallaşmada anlamlı adımlar atabilirsiniz. Bunu yaparken kurucunun değerleri, kurumun hafızası, ailenin refleksleri ve iyi tasarlanmış yönetim kurulu / profesyonel ekip, size aradığınız kurumsal dayanıklılığı sağlayacaktır.
En büyük tehlike, kurumsallığa ihanetten gelir. Oyun sırasında oyunun kurallarını değiştirmek, her yeni duruma göre kuralları esnetip, durumsallaşmak gibi… Durumsal davrananlar bir süre sonra esnettikleri kurumsallaşmaya geri dönemedikleri gibi çoğu kere dönüp bulabilecekleri bir kurum dahi kalmayabiliyor.