Kaptan! Sancak tarafından dolar dalgası geliyor… Kaptan! İskele kıç omuzlukta büyük bir ÜFE kayası var. Kaptan, çapa COVID-19’a takıldı çekemiyoruz. Kaptan! Yoksa batıyor muyuz?
Gemime binmiş, mis gibi havayı içime çekip, yelkenler fora demenin hayalini kurarken, o da ne? Hava birdenbire kararıyor, kendimi kur artışı, enflasyon ve pandemi ile mücadele ederken buluyorum. Hayda, nasıl bir rüya bu? Ama pes etmek yok, miçolar hazırlanın, mücadeleye başlıyoruz. Önce gemimdeki delikleri kapatacağım, sonra da bilançomda neleri etkileyebileceğini değerlendireceğim.
Bakalım bu ekonomik dalgalanmalar gemimde nerelere hasar verebilir?
Varlıklarda değer düşüklüğü
Makinelerim, binalarım, lisanslarım, baş tacım şerefiye, yatırım amaçlı gayrimenkul olarak tuttuğum arsalarımın değer düşüklüğüne (impairment) uğramış olup olmadığını değerlendirmek için TMS 36 Varlıklarda Değer Düşüklüğü Standardına bakmam gerekiyor. Varlıkta herhangi bir değer düşüklüğü belirtisinin bulunup bulunmadığını değerlendirirken, işletme dışı bilgi kaynaklarını da dikkate almam gerekir. Kurlardaki artış, tüketici ve üretici fiyat endekslerindeki artış ve pandeminin olumsuz etkilerini üst üste koyduğumuzda… Dilim söylemeye varmıyor.
Miço 1, şimdi sana yapacaklarını söylüyorum: Bütçeleri gerekirse revize edecek, iskonto oranlarını, varlıkların tahmini ömürlerini tekrar gözden geçireceksin.
Miço 2, şöyle yakınıma yanaş bakalım. Hemen stok, erzak tespiti yapacaksın. Hasarlı, satılamayacak, piyasada değeri düşmüş ne varsa çıkar. TMS 2, Stoklar Standardına göre stoklarımı maliyet değeri ile net gerçekleşebilir değerin düşük olanı üzerinden (net realisable value) ölçmeliyim. Stok değer düşüklüğü zararı kar-zarar tablosunda giderleşecek.
Miço 3, yardımcı kaptan Turner’a söyle, ertelenmiş vergi varlığını da gözden geçirmemiz gerekecek. Şapkamızı önümüze koyup, ileride bu vergi varlığını kullanabileceğimiz kadar kar elde edip edemeyeceğimizi tekrar gözden geçirmemiz gerekecek. Aksi takdirde kullanamayacağımız kadar kısmı ertelenmiş vergi varlığından azaltıp, giderleştirmeliyiz.
Alacaklarıma neler oluyor?
Kara kaplı defterimi açıp, alacaklarımı tekrar gözden geçirmeliyim. Hmm, Jack Sparrow’dan yüklüce alacağım var. Bu ekonomik dalgalarla başa çıkamamış olabilir. TFRS 9 Finansal Araçlar Standardı gereği daha alacağın vadesi gelmeden beklenen kredi zararı (expected credit loss) karşılığı ayırmalıyım. Zaten onu gözüm hiç tutmamıştı.
Riskten korunma (hedge)
Fırtınalı rüzgarlarda kendimi güvenceye alırım diye bağladığım halatta kopmak üzere. İleride elde edeceğim sözleşmeye dayalı gerçekleşmesi kuvvetle muhtemel (highly probable) nakit akışlarım kur dalgalanmalarından etkilenmesin diye türev işleme girip nakit akış riskinden korunma muhasebesi yapmıştım (cash flow hedge). Bu muhasebeye devam edebilmek için şimdi işlemin etkinliğini tekrar gözden geçirmem gerekecek. Eğer ki riskten korunma işleminin etkinliği sonlanmışsa, diğer kapsamlı gelir tablosunda gözümün nuru gibi sakladığım kur etkisi kar-zarar tablosuna gidecek.
Kredi sözleşmelerindeki güvence koşulları (covenant)
Kaptan kabasakal ile yaptığım kredi anlaşmamızda 31 Aralık bilanço tarihinde uymam gereken “covenant”lar vardı, aksi takdirde ona olan borcumu hemen ifa etmemi isteyebiliyordu. Tüh tüh tüh! Bilanço tarihi itibariyle bu covenant’ları sağlayamıyorsam kredileri kısa vadeye sınıflamam gerekecek. Tüh tüh tüh! Hemen enseyi karartmayayım. Kabasakal ile aram iyidir, hemen öde demez. Ocak ayında gidip kendisiyle konuşurum. Konuşurum konuşmasına da TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu paragraf 74 bilanço tarihinde veya öncesinde Kaptan Kabasakal ‘dan böyle bir feragat (waiver) yazısı almazsam, uzun vadeye sınıflamama izin vermez.
İşletmenin sürdürülebilirliği
Gemici kuralları ve Türkiye Finansal Raporlama Standartları “Yönetim finansal tabloları hazırlarken, işletmenin sürekliliğini (going concern) devam ettirebilme gücünü değerlendirir.” diyor. Bir de üstüne üstelik, işletmenin sürekliliği varsayımının geçerli olup olmadığının değerlendirilmesinde yönetim, bununla sınırlı olmamak kaydıyla, raporlama döneminin sonundan itibaren en az on iki aylık dönemi kapsayacak şekilde gelecek hakkında elde edilebilen bütün bilgileri dikkate alır, diye de not düşmüş.
Tüm tayfa, sancak tarafında toplanın. Gemimiz bir yıl daha tüm zorluklara dayanır mı değerlendireceğiz.
Rahmetli Sadun Boro’nun dediği gibi “Rüzgarınız kolayına, denizleriniz sakin, neşeniz daim olsun”.