Fiskos kelimesini Türk Dil Kurumu; “başkalarının duyamayacağı şekilde, gizli ve alçak bir sesle konuşmak” diye tanımlar ve günlük hayatta halk arasındaki karşılığı; dedikodu etmektir. İyi de bunun ekonomiyle ilgisi ne ola ki? Şudur; piyasaları alenen sözel yerine fısıltı ve dedikoduyla yönlendirmek…
Merkez bankaları 90’lı yıllardan sonra ileriye yönelik yönlendirme yapmaya piyasa ile iletişimini güçlendirmeye başladı. Artık önceden söylemeden politika değişikliğine gidilmiyor. Güvercin ve şahin söylemler de bu iletişimin tonunu oluşturdu. Bir karşılık da buldu. Eski Fed Başkanı Bernanke, "Para politikası yüzde 98 söz, yüzde 2 eylemdir" demişti.
DERİN EKONOMİ YÖNETİMİ
Ancak bize döndüğümüzde Merkez Bankası paranın dümeninde fiilen olmadığından değil sözel, fiziki yönlendirmede dahi bulunamıyor. Aslında deniyor ama güven oluşturamadığı için ciddiye alınmıyor. Enflasyonu düşürmek için faizi yükseltme sinyali bir kenara faizi indirirken daha da ineceği mesajını veriyor. Enflasyonda beklentileri yukarda tutuyor. Hal böyle olunca Merkez’in arkasındaki derin ekonomi yönetimi, fiskos ile “sözde sözel” yönlendirmeye başladı.
Kur yukarı zıplamasın diye 9-12 TL aralığı rakamları telaffuz ediliyor. Yeni bir para girişi ile aralık ayındaki gibi bir düşüş yaşanacağına dair söylemler, fiskos düzeyinde ve dedikodular yaygın. Peki, olabilir mi? Kurun yükseliş dinamiklerini kaldırmadan bu yaşanabilir mi? Enflasyon yüzde 80 iken dolar kurunda yaşanacak her hareket yeni bir enflasyon kalemi olarak geri dönmez mi?
İKİ SORU İKİ CEVAP
KKM’den dönen paralar nereye gider?
Enflasyon paranın da yönünü belirliyor. KKM’den dönen paralar enflasyona karşı korunabilecek alanlara yönelecek. Altın yeterince baskı altında tutuldu ve alternatif güvenli liman. Fed’den faiz artışı bekleniyor ama bundan bize ne...
Fısıltı ile yapılan derin ekonomi yönetimi işe yarar mı?
İşe yaramaz. Çünkü geçici, günü kurtarmaya yönelik hiçbir adım karşılık bulmadı. Bu da belki dolara yöneleceklerin kafasını bulandırmak, belki de doların artış hızını kesmek için fiskos freni sayılabilir.
NOT
GERÇEK YÖNLENDİRİR YALAN AÇIĞA ÇIKARIR
Ekonominin yadsınamaz gerçeği, enflasyon ve onun ürettiği hayat pahalılığıdır. İnşaat maliyetleri yüzde 114 artmışken ucuz konut hayaldir. Böyle ortamda fısıltı gazetesi çalışır, fiskos artar, çoğu kişi köyün girişinde uydurduğu yalana, köyün çıkışında kendisi de inanır hale gelir.
Piyasa yapıcılar; Fed, merkez bankaları gibi sözel yönlendirme yapar. Ancak bu sözel yönlendirmelerin her biri gerçeklere dayanır. Gerçeğin iletişimini iki farklı tondan yaparsın; şahin söylemlerle veya güvercin söylemlerle…
Ancak gerçeklere dayanmayan sözel yönlendirmeler, çok kısa süreliğine etkili olsa da “yalancının mumu yatsıya kadar yanacağından” yalan ortaya çıkar. Hatta gerçeğe dayanmayan fiskos yönlendirmeler, piyasayı düzenlemek şöyle dursun, piyasa bozucu etki yaratacaktır. Fiskosçulara duyurulur.