“Kalem kılıçtan keskindir.”
(Edward Bulwer-Lytton)
“Edebi Turizm”, edebiyata dayalı ziyaret nedeni, kültür turizminin önemli bir parçasıdır. Kitap kurtları, edebiyat düşkünleri edebi eserleri ile iz bırakmış yazarların yaşamış olduğu ya da eserlerinde konu edilen yerleri merak etmekte ve sadece bu nedenlerle seyahatlerini planlamaktadır. Başlıca ziyaret nedenleri arasında aşağıdakiler sayılabilir:
- Yazarların doğum yerleri, yaşadıkları evler hatta mezarlar
- Yazarların bir nedenle bulundukları okullar, diğer eğitim kurumları
- Yazarların seyahat rotaları, yürüyüş güzergâhları
- Yazarların eserlerinde yer alan olayların geçtiği yerler
- Yazarlar adına düzenlenmiş mekânlar; müzeler, anı odaları gibi.
Ziyaretçiler bu gezileri sırasında yazarı daha yakından tanımak adına yaşamı ve çalışmaları hakkında derinliğine bilgi sahibi olmayı amaçlamaktadır. Bu ziyaretler sonrası yazarın eserlerine olan ilgi artmakta, ziyaret edilen yer daha anlamlı hale gelmektedir.
“Edebi Turist” özellikle yazarın eserlerini kaleme aldığı yerlerin yazarı nasıl ve ne denli etkilediğini ve söz konusu eserin hangi ortamda yaratıldığını merak etmektedir. Yazarın yaşadığı yer ile meydana çıkardığı eser arasında nasıl bir ilişki olduğunu anlamak ve bunu deneyimlemek istemektedir. Ünlü edebi eserlere konu olan yerler için düzenlenen turlar arasında Londra’da yazar Arthur Conan Doyle'nin hayali kahramanı “Sherlock Homes” turları önemli yer tutmaktadır. Ayrıca “Almanya Masal Turu” önemli bir turizm rotası olarak kabul görmektedir.
Şehirlerin ziyaretçi cezbetmek için edebiyattan yararlanması alanında bir yeni gelişme ise ziyaretçilerin hayal gücünü arttırmak için kaleme alınan kurgu hikâyelerdir... Gerçek mekanları kurgu hikayeler eşliğinde tanıtarak ziyaretçilerin iştahını kamçılamak istenmektedir
UNESCO “Edebiyat Şehirleri” listesinde 40 şehir bulunmaktadır ve aralarında tek bir Türk şehri yoktur. Bu listeye girebilmek için o şehirde; yayıncılığın gelişmiş olması, daha ilkokuldan başlayarak yerli ve yabancı edebi eserler hakkında doyurucu eğitim verilmesi, tiyatro ve şiir gibi edebi gösterilerin düzenlenmesi, edebiyat ile ilgili etkinlik ve festivallere ev sahipliği yapılması, kütüphaneciliğin desteklenmesi, geleneksel ve yeni akım medyanın edebiyat ve edebi eserlerin tanıtımında rol alması gerekmektedir.
Şehirlerimizin edebiyat ve edebi turizm açısından durumunun pek de parlak olduğu söylenemez. Antik çağdan günümüze onca değeri barındırmış, onlara ilham kaynağı olmuş bir coğrafyada yaşıyor olmamıza rağmen bu konuda başarılı olamamışız. Bu alanın geliştirme ve iyileştirmeye ihtiyacı oldu çok açık ve bunu bir fırsat olarak görmek mümkün. Bu alanda atılacak her adım şehirlerin refah ve itibarını etkileyecektir.
Büyük şair Tevfik Fikret’in içinde bulunduğu sancılı dönemde yaşadığı şehirde sıklıkla rastlanan bir meteorolojik olayı konu ederek yazdığı “Sis” şiiri bile yalnız başına bir yazarın yaşadığı şehir ile bağını anlatmaya yeterli olacaktır. Peki, bizler bunları yansıtmakta ve ziyaret nedeni oluşturmakta ne kadar etkiliyiz?
Haftanın Şehri: DUBLIN, İRLANDA
James Joyce, Oscar Wilde, George Bernard Shaw ve W.B. Yeats. Bir şehir edebiyat açısından daha ne kadar şanslı olabilir? Dünya çapında yazarlara ev sahipliği yapan İrlanda’nın başşehri Dublin edebiyat tutkunlarının, kitap kurtlarının başlıca ziyaret noktası.
Dublin turizminde edebiyat başköşeyi tutmaktadır. Ünlü yazarların konu edildiği turlar, 1592 yılından bu yana hizmet veren ve 7 milyon kitap ile dünyanın en önemli kütüphanelerinden biri olan Trinity College Kütüphanesi başlıca ziyaret nedenleri arasında yer almaktadır. Sadece edebiyat turları 2 gün sürmekte ve Dublin yerel nüfusuna oranla en fazla yabancı ziyaretçi cezbeden beşinci şehir olmaktadır. Bir araştırmaya göre Dublin 2019 yılında her 100 yerleşik kişiye karşılık 427 turist ağırlamış bulunmakta ve bu sayı ile Miami, Las Vegas, Dubai ve Edinburg’tan sonra gelmektedir.