Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Türkiye ve Batı Balkanlarda döngüsel ekonomiye geçiş sürecinde karşılaşılacak önlemleri ortadan kaldırmak amacıyla “Döngüsel Ekonomi Bölgesel Girişimi” isimli bir program başlattı.
Küresel Çevre Fonu (Global Environment Facility) ve Avusturya tarafından desteklenen program, KOBİ’ler başta olmak üzere özel sektörde döngüsel ekonomi modeline geçişi destekleyen inovatif teknoloji yatırımlarına destek verecek.
Arnavutluk, Bosna-Hersek, Karadağ, Kuzey Makedonya, Sırbistan ve Türkiye’ye odaklanan ve toplamda 155 milyon dolarlık bir bütçeye ulaşan programa, EBRD 140 milyon dolar, GEF 13,76 milyon dolar finansman sağlarken, Avusturya Federal Maliye Bakanlığı da 1 milyon dolar tutarında teknik işbirliği fonu ile katılıyor.
Daha sağlıklı bir ekosistem
Döngüsel ekonomi, atık oluşumunu en aza indirirken malzemeleri ve kaynakları kullanımlarının sonunda ürün döngüsüne geri döndürerek değerlerini mümkün olduğunca uzun süre korumayı hedefliyor. Böylece ekonomi ve toplumda değerin dolaşmasını sağlayan daha sağlıklı, başarılı bir ekosistem yaratıyor.
Küresel ekonomi ise büyük ölçüde hammaddelerin çıkarıldığı, işlendiği, satıldığı, kullanıldığı ve atıldığı lineer bir modele dayanıyor. Bu model neden olduğu atıklar, karbon emisyonları, su tüketimi gibi birçok nedenden dolayı, sürdürülebilir bir model değil ve dünya kaynaklarına her geçen gün daha fazla zarar veriyor.
Artan nüfus ve sürdürülemez kaynak kullanımı
Türkiye ve Batı Balkanlar’da son dönemde yaşanan nüfus artışı, ekonomik büyüme ve sürdürülemez kaynak kullanımından kaynaklanan baskıları dengelemek için döngüsel ekonomiye geçiş acil bir ihtiyaç olarak ön plana çıkıyor.
Yeni program, kimyasal ve atık yönetimi ile hammadde tedariği güvenliğini iyileştirmenin yanı sıra, rekabet gücünü artırmayı, yeniliği teşvik etmeyi ve ekonomik büyümeyi desteklemeyi hedefliyor. Döngüsel bir ekonomiye geçişi hızlandırmak için bölgesel, performansa dayalı ve yenilikçi teşvikleri temel alan fiyatlandırma mekanizması gerekiyor.
Bu mekanizma ile; ürünlerin tüm yaşam döngüsü boyunca hammadde yönetiminin iyileştirilmesi, atık üretiminin azaltılması, zararlı kimyasalların ortadan kaldırılması, karbon emisyonlarının azaltılması ve sıfırlanması mümkün olabilecek. Döngüsel iş stratejilerini destekleyen inovatif fiyatlandırma mekanizması faiz oranlarının da aşağı çekilmesini beraberinde getirecek.
Türkiye ve Batı Balkanlar’da ilk döngüsel ekonomi programı
EBRD Yeşil Ekonomi ve İklim Eyleminden Sorumlu Müdür Vekili Gianpiero Nacci, EBRD’nin yatırım yaptığı bölgelerde döngüsel ekonomi projelerinin finansmanında köklü bir geçmişe sahip olduğunu ifade ederken, “Bu yenilikçi program, sonuca dayalı bir finansman mekanizması ve döngüsel ekonomi eylem planı ile hedef ülkelerde türünün ilk örneğidir” yorumunu yapıyor. GEF Programlar Direktörü Gustavo Fonseca ise, programı ileriye doğru atılmış bir adım olarak değerlendirirken, “GEF, kaynakları verimli kullanan teknolojileri ve daha yeşil kurumsal uygulamaları benimseyerek döngüsel bir ekonomiye geçişi desteklemeye kararlı. Mevcut sürdürülemez lineer modelden, döngüsel bir modele geçiş, üretim ve tüketim modellerinde temel değişiklikleri beraberinde getiriyor. Döngüsel Ekonomi Bölgesel Girişimi’nin bölge genelinde önemli etkilere yol açacağından eminim” diyor. EBRD 2004 yılından bu yana GEF ile iş birliğinde içinde önemli projelere imza atıyor. GEF bugüne kadar ortak finansörlük, teknik iş birliği gibi farklı modellerde 135 milyon dolara ulaşan fon sağladı.