Koronavirüs sorunu bağlamındaki gelişmeler doğrudan ekonomi ve finans gündemini de belirliyor. Finans piyasalarının son dönem gündeminde öne çıkan en ateşli konu ise döviz fiyatlarındaki tırmanış ve basınç. Dövizin ateşi de Koronavirüs yüzünden mi yükseldi?
Dövizdeki bu basıncın kaynaklarını doğru analiz etmek, sorunun gerçek boyutunu görmek açısından önemli. Dövizdeki basıncı yaratan kaynaklara baktığımızda öne çıkan faktörler şunlar:
- Türkiye’nin dış borçları 2019 sonu itibarıyla 437 milyar dolar ile gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 58’ine ulaştı. Bu oran 2001 krizi ile yarışan bir düzeye işaret ediyor. Dış borcun 274 milyar doları özel sektörün.
- Dış borçların 123.6 milyar doları kısa vadeli. Bunun da 93.4 milyar doları özel sektöre ait.
- Şubat-Aralık döneminde ödenecek dış borç miktarı 67.9 milyar dolar. Bunun da 47.6 milyar doları özel sektörün.
- Buna karşın Merkez Bankası’nın brüt döviz rezervleri 17 Nisan itibarıyla 53.95 milyar dolar. 33.96 milyar dolarlık altın varlıklarıyla birlikte toplam rezervler 87.91 milyar dolar.
- Türkiye şu anda dünyada kısa vadeli dış borçlarının döviz rezervlerine oranı en yüksek ülkelerinden biri.
- Döviz rezervlerinde son dönemde hızlı bir erime de var. Merkez Bankası brüt döviz rezervi 7 haftada 23.5 milyar dolar ve yüzde 30.3 azalmış durumda.
- Koronavirüs sorununun global etkisiyle ihracat gelirleri düşüyor. Başta enerji olmak üzere ithalatta düşecek olmasına rağmen turizmde beklenen sert düşüş, ödemeler dengesinde ciddi bir baskı yaratacak.
- Bu arada yabancı sıcak para ve doğrudan yatırım girişleri, yılın ilk iki ayında yarı yarıya düştü.
- Öte yandan bankalar ve özel sektör, elden geldiğince dış borçlarını azaltma çabası içindeler. Bu da içeride dövize talep ve dışarıya döviz çıkışında artış anlamına geliyor.
Bu resme göre dövizin ateşini yükselten temel dış dengesizlikler ekonomide zaten mevcuttu. Dövizin ateşi temelde bu yüzden yükselme eğilimindeydi. Koronavirüs de bu ateşi iyice artırarak hastayı komalık hale getirdi.