Öncelikle; “dövize ihtiyacımız var mı?” diye sormalı. Cevap; “var.” Bu ihtiyacı azaltabilir miyiz? Mümkün… Peki nasıl? İşte bu “nasıl” sorusuna vereceğimiz tutarlı, bütüncül ve samimi cevap, dövize muhtaç halimize ancak son verecektir.
Aslında Ayşe Teyze de Ali Rıza Amca da cevabı biliyor; “daha çok döviz kazan daha az dövizle satın al.” Kısaca cebimizde dövizle küresel pazara alışverişe çıkıyorsak, ya cebimize daha fazla dolar koymalı ya da alışveriş listesini kırpmalıyız.
Alış veriş listesi? Bakalım; enerjimiz yok, en başa petrol, doğalgaz diye yazalım. Azaltılabilir mi? Karadeniz’de gaz bulmayı sürdürür, yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım yaparsan neden olmasın…
Başka ne var listede? Hammadde ve ara mallar… Hammadde yoksa yoktur bunun için yapacak bir şey yoktur ama ara mallar için yapılabilecek çok şey var. İthali ikame etmek… Kısaca, aklını, kaynağını kullanarak bunları üretmek…
Daha başka? İthal ettiğin tüketim mallarını gözden geçir. Çok değil 5 yıl önce yılda 5 milyar $’ı 15 milyon akıllı telefona harcıyordun. 1 milyar $’lık takım elbise ithalatın da cabası… Üstelik tekstil ülkesiyken…
Bitmedi; dolar obeziten de cabası… 220 milyar $ döviz tevdiatın, 25 milyar $ altın ithalatın, “yerlisi varken, yabancı neden?” diye uyarıya rağmen bu yüksek ithal malı iştahın…
Soru net, cevap belli… Neden yapmıyor da gibi yapıyoruz peki?
DOLARIN ON’PARETMEZ BU BENDEKİ AŞK OLMASA
Cari açığının sebebi, üretmemek… Kazandığından fazlasını harcamak, ürettiğinden fazlasını tüketmek ve tüm bunları kendi liran ile değil, döviz ile yapmaya meyilli olmak… Doların tırmanışının altında bizim kendimize sormadığımız cesur sorular ve vermediğimiz dürüst cevaplar yatıyor.
Dövize muhtaç mıyız? Evet. Bu ihtiyacı azaltabilir miyiz; Kesinlikle… Ama işe samimiyetle başlasak diyorum.