✔ Döviz tevdiat hesapları görünürde geriliyor; hele son iki haftada 3.2 milyar doları bulan düşüş dikkat çekici.
✔ Ne var ki 3.2 milyarlık bu düşüşün 1.5 milyarı altın fiyatlarına bağlı olarak kıymetli maden depo hesaplarındaki gerilemeden, yaklaşık 400 milyon doları da euro dolar paritesindeki değişimden kaynaklanıyor.
Ayrıntı önemlidir. Hem boş yere mi “Şeytan ayrıntıda gizlidir"- denilmiş. Sayıları olduğu gibi okumak ve ayrıntıya inmemek de gerçek durumu görmemizi engelleyebilir.
Dövize olan ilginin kaybolduğu, hatta dövizden kaçış başladığı son günlerde sıkça dile getiriliyor. TL faizinin yükseltilmesi ve dövizin daha da düşebileceği görüşünün bunda etkili olduğu belirtiliyor. Bu eğilimin işareti olarak da döviz tevdiat hesaplarındaki gerileme gösteriliyor.
Ama dedim ya ayrıntı önemlidir. Bankalardaki döviz tevdiat hesaplarındaki hareketin detayına inmez ve toplam tutar üstünden değerlendirme yaparsanız yanılmak kaçınılmaz olabilir.
Önce şu döviz tevdiat hesapları nasıl seyretmiş, ona bakalım.
Bu yıl beş haftayı geride bıraktık ve yılbaşından 5 Şubat’a kadar olan dönemde döviz hesaplarında dalgalı bir seyir var. 8 Ocak’ta biten ilk haftadaki 748 milyon dolarlık artışı 1.3 milyar dolarlık düşüş, ardından 2.2 milyar dolarlık artış izledi. Son iki hafta ise sırasıyla 1.1 milyar ve 2.1 milyar dolarlık gerileme var.
Ama acaba bu düşüşün temelinde yatan ne; vatandaş ve tüzel kişiler bankadan dövizlerini çekip satıyor mu, yoksa parite ve bazı fiyat hareketleri mi toplam tutarda böylesine bir tablo oluşmasına yol açıyor.
Son iki haftadaki 3.2 milyar dolarlık gerileme dikkat çekici. Ancak bu tutarın 1.5 milyar dolarının altın fiyatlarındaki düşüşten, yaklaşık 400 milyon dolarının da doların euroya karşı değer kazanmasından kaynaklandığını belirtip detaylara geçelim...
BİRİNCİ ETKEN; ALTIN FİYATLARINDAKİ DÜŞÜŞ
Bankalardaki döviz tevdiat hesaplarına ilişkin istatistiki veriler özetlenmiş üç kalemden oluşuyor; dolar, diğer dövizler ve kıymetli maden depo hesapları, yani altın hesapları.
Döviz tevdiat hesaplarının düşüyor görünmesinde en büyük etken kıymetli maden depo hesapları olarak bilinen bankalardaki altın hesapları. Bu hesapların tutarı, altın fiyatlarının son dönemde hızla gerilemiş olmasından dolayı büyük oynamalar gösteriyor.
Özellikle son iki haftada bu hesaplarda çok büyük boyutlu gerileme yaşandığı dikkati çekiyor. Kıymetli maden depo hesapları 29 Ocak'ta biten haftada 486 milyon dolar, 5 Şubat'ta biten haftada ise tam 1 milyar dolar azaldı. İki haftanın toplamı 1.5 milyar doları buldu. Zaten bu iki haftada yurtiçi yerleşiklerin döviz tevdiat hesaplarında yaşanan gerilemenin tutarı da 3.2 milyar.
Yani döviz hesaplarındaki azalmanın yarısı altın fiyatları kaynaklı olmak üzere kıymetli maden depo hesaplarındaki gerilemeden kaynaklandı.
Bu 1.5 milyarlık gerilemenin ne kadarı vatandaş ve şirketler bankalardaki altın hesaplarını azalttıkları için gerçekleşiyor, ne kadar altın fiyatlarının düşüşünden kaynaklanıyor, bu ayrımı yapma şansımızın olmadığını belirtelim. Ama asıl etkenin altın fiyatlarındaki gerileme olduğu kesin.
İKİNCİ ETKEN; EURO-DOLAR PARİTESİ
Bankalardaki hesapların döviz kalemi, dolar ve diğer dövizler olarak iki başlıkta toplanıyor. Diğer dövizler kalemi de euro ve diğer dövizler olarak ikiye ayrılıyor. Zaten diğer dövizler kapsamında önemli olan euro.
Dolayısıyla dolar, euro, diğer dövizler ve kıymetli maden depo hesaplarının haftalık seyrini görme şansımız var. Kıymetli madenle ilgili gelişmeyi ve bu kalemin toplamda nasıl bir rol oynadığını aktardık.
Hesaplardaki gerilemede ikinci etken euro dolar paritesi.
Parite bu yıl 15-22 Ocak haftası dışında hep dolar lehine değişim gösterdi.
Son haftadaki rekor düşüşe paritenin yaptığı etkiyi biraz irdeleyelim...
29 Ocak-5 Şubat haftasında döviz hesaplarında 2.1 milyar dolar gibi rekor bir gerileme görüldü. Bunun 1 milyarının altından kaynaklandığını belirttik. Euro cinsi hesaplarda da ilginç bir durum var ve bu hesaplarda düşüş bir yana artış söz konusu.
29 Ocak’ta 57.9 milyar euro olan hesaplar, 5 Şubat’ta 58.2 milyar euroya yükseldi. Artış 297 milyon euro. Ama euro cinsi döviz hesapları o hafta 377 milyon dolar gerilemiş görünüyor. Açıklaması euro dolar paritesi. Yani hesap şöyle:
29 Ocak’ta 57.9 milyar euro, 1.2134’lük pariteden dolara çevrildi; sonuç 70.3 milyar dolar.
5 Şubat’ta 58.2 milyar euro, 1.2007’lik pariteden dolara çevrildi; sonuç 69.9 milyar dolar.
Orijinal parada, yani euroda 297 milyon artış, karşılığı dövizde, yani dolarda 377 milyon düşüş var.
Peki parite 5 Şubat’ta 29 Ocak düzeyinde sabit kalsaydı...
5 Şubat’ta 58.2 milyar euro 1.2134’lük pariteden dolara çevrilecekti; sonuç 70.7 milyar dolar olacaktı.
İşte paritedeki dolar lehine gelişme, yalnızca bir haftada ve yalnızca euro cinsi hesaplarda 738 milyon dolarlık, artık sanal mı demek gerekir bilemiyorum, bir fark yaratmış oldu.