Covid-19’un ekonomide en büyük darbeyi turizm, seyahat ve dış ticaret üzerinde bıraktığını biliyoruz. Türkiye’nin bugün açıklanan Nisan ayı geçici dış ticaret verileri de bunu teyit ediyor. Ticaret Bakanlığı, Nisan ayında ihracatta yüzde 41,4, ithalatta ise yüzde 28,3 gerileme olduğunu açıkladı. Böylece aylık bazda ihracat da ithalat da son 10 yılın en düşük düzeyine inerken; i 2008 krizinden sonraki en sert düşüşler yaşandı.
Hammadde ihracatımız Nisan’da yüzde 32 civarında gerilerken, tüketim malı ve sermaye malı ihracatımız yüzde 50 civarında düştü. İthalat tarafında ise yatırım malı ithalatında yüzde 1,7, hammadde ithalatında yüzde 33, tüketim malı ithalatının yüzde 16,5 gerileme olduğunu görüyoruz.
En çok ihracat yapılan fasıllar içinde en büyük düşüşün otomotivde olduğu göze çarpıyor. 2019 Nisan’ında 2 milyar 279 milyon dolar olan ihracat, 2020’nin Nisan’ında 518 milyon dolara gerilemiş durumda. Bu yüzde 77’lik bir azalışa işaret ediyor.
İthalat tarafında en fazla göze çarpan gerileme petrol ürünlerinde. Mineral ya ve yakıt ithalatımız 2019’un nisan ayında 3 milyar 692 milyon dolar iken, bu sene yüzde 71 gerileme ile 1 milyar 55 milyon dolar oldu.
İhracatımızın en çok gerilediği ülkeler arasında yüzde 70 ile İran, yüzde 66 ile Fransa, yüzde 59 ile İspanya, yüzde 58 ile İngiltere dikkat çekerken, Almanya’ya ihracat yüzde 36, ABD’ye ihracat yüzde 25 gerilemiş durumda.
İthalat tarafına geçtiğimizde, en fazla ithalat yaptığımız beş ülke içinde Güney Kore ve Çin’den ithalatımızın artmaya devam ettiğini görüyoruz. Güney Kore’de artış yüzde 22, Çin’den artış yüzde 4,4 düzeyinde. Almanya, Rusya ve ABD’den ithalatımızda ise düşüş var.
Bugün açıklanan veriler virüs salgınının dünya ekonomisi üzerinde yarattığı etkinin çarpıcı bir örneği. Salgının dış ticaret üzerindeki etkileri sadece büyük değil aynı zamanda uzun süreli olacak. Yani küresel ticaret haminde 2008-2009 krizindekinden daha yavaş bir toparlanma görülebilir. Bugün Türkiye verilerinde gördüğümüz durum sadece bize has bir sonuç değil. Bütün dünyada ihracatın ve ithalatın gerilediğini görmeye devam edeceğiz.
Ama bu süreçte Türkiye’nin elini biraz daha zorlaştıran bir özelliği var. O da ihracatında petrol ihracatçısı ülkelerin payının yüzde 30’a yakın olması. Bu durum, covid-19 etkileri hafiflese bile, petrol fiyatları düşük kalmaya devam ettiği sürece ihracatımızın baskı altında olacağını gösteriyor.