✔Geçen yılın ekim-kasım aylarında 44 milyar doların altında olan yıllık dış ticaret açığı yüzde 40 artışla mart sonunda 61 milyar doların üstüne çıktı.
✔Cari işlemler açığının ilk çeyrekte 18 milyar doları aşması, mart sonu itibarıyla yıllık olarak ise 26 milyar dolara ulaşması bekleniyor.
Ekonomi yönetiminin konu ne olursa olsun bundan sonra atacağı adımları kestirmek pek kolay değilse de, bu adımlar sonrası nereye varılacağını tahmin etmek artık zor sayılmaz.
İzlenmesi gereken yol şöyle:
Ekonomi yönetimi sık sık yaptığı gibi herhangi bir konuda bir hedef mi belirledi; siz bu hedefin tam tersine bahse girin, kazanırsınız.
Temel ilke bu! Söylenenin ya da taahhüt edilenin aksine oynamak.
Bakın örneğin enflasyon... Nasıl düştü değil mi! Dün yazdık, geçen yıl eylülde o ilk düğmeyi yanlış iliklemeden önce yüzde 20'nin altındaki oranı yüzde 60'ın üstüne çıkardık. Yani çıkardılar! Ama bugünler de iyi günler, daha önümüzde yüzde 70'ler, 80'ler var.
Oysa Maliye Bakanımıza göre şimdiye kadar yüzde 50'yi geçmeyen pik oranı çoktan görmüş olmalıydık. Aslında o pik oranı gördük ve yanından öylesine hızlı geçtik ki fark etmek bile pek mümkün olmadı.
Siz bahsi seven biri olsaydınız ve enflasyonun düşeceği söylendiğinde artışa yatırsaydınız paranızı, kazançlı çıkardınız.
Ve çok iddialı olunan başka bir gösterge... Dış ticaret ve cari denge...
İhracatı artıracak, böylece dış ticaret açığını azaltacak, sonuçta cari açık sorununu geride bırakacaktık; falan, filan! Bu vaade yatırım yapmışsanız, kaybettiniz.
Çünkü söylenenin, gerçekleşeceği ileri sürülenin tam tersi oldu.
Gerçi "yiğidin hakkı yiğide"; ihracat artmadı değil, rekorlar bile kırıldı. Mart ayında tam 22.7 milyar dolarlık ihracat yapıldı. Yıllık ihracat da mart sonunda 235.6 milyar dolara ulaştı. Bu da rekordu.
Ama "ufak" bir ayrıntı, cebimizden çıkan cebimize girenden daha fazla. Yani ihracatta rekor kırıldı ama aynı durum ithalat için de geçerli. Üstelik ithalattaki artış çok daha belirgin. Aylık ithalat ilk kez 30 milyar dolar sınırını aşarak 31 milyar dolara dayandı. Yıllıklandırılmış ithalat da 297 milyar dolarla neredeyse 300 milyar dolara ulaştı.
DÖRT AYDA YÜZDE 40 ARTIŞ
Yıllık ticaret açığı geçen yılın ekim ayında 43.5 milyar dolardı. 2021'nin ilk dokuz ayında 44 milyar ile 48 milyar arasında değişen yıllık açık 43.5 milyara inmişti ve bu tutarın daha da aşağı çekileceğinin müjdesi veriliyordu.
Türk Lirası rekabetçi bir düzeye erişecekti, yani değer kaybedecekti; böylece ihracatın daha hızlı artması, ithalat artışının daha düşük kalması sağlanacaktı, sonuçta da ticaret açığı düşecekti.
Kağıt üstünde ve söylemlerde her şey gayet iyiydi. Niye olmayacaktı ki!
Ama olmadı! Olmadı ve geçen yılın ekim-kasım aylarında 44 milyar doların altında olan yıllıklandırılmış ticaret açığı bu martta tam 61.5 milyar dolara tırmandı.
Aradan yalnızca ama yalnızca dört ay geçmiş ve kasımdan marta yıllık açık yüzde 40 artmış...
İthalatın son dönemdeki hızlanmasında tabii ki enerji fiyatlarının artması büyük etken. Buna bir de savaşın getirdiği yük eklendi. Dolayısıyla bu gibi dış etkenler olmasa ticaret açığı 61.5 milyar dolara çıkmayabilirdi ama yine de dört beş ay önceki düzeye göre kayda değer bir artış kaçınılmazdı.
Yani topu tümüyle dış etkenlere ve enerji fiyatlarına, mart ayı için de Rusya-Ukrayna savaşına bağlamak kendimizi kandırmak olur.
ÜÇ AYLIK CARİ AÇIK 18 MİLYAR DOLARI AŞACAK
Bu yıl ocakta 10.3, şubatta 7.9, martta 8.2 milyar dolar ticaret açığı verildi.
Ödemeler dengesine ilişkin olarak henüz ilk ayın gerçekleşmesi açıklandı ve ocak ayındaki cari işlemler açığı 7.1 milyar dolar oldu.
Şubat ve mart aylarının dış ticaret gerçekleşmesinden yola çıkılarak yapılan hesaplamalar, bu aylarda sırasıyla 5.5 ve 5.8 milyar dolar civarında cari açık verileceğine işaret ediyor.
Bu durumda yılın ilk çeyreğindeki cari açık 18 milyar doların üstüne çıkacak.
Cari açık, mart sonu itibarıyla da yıllık bazda ise 26 milyar dolara ulaşacak.