Mali yılsonu yaklaşıyor ve her açıdan bir değerlendirme konusu oluyor. Bu yıl önceki yıllara göre daha hassas bir yıl olduğu için her veri daha da önemli hale geliyor. Her ne kadar küresel salgının kısmen atlatıldığını ve etkilerinin azaldığını görsek de ekonomiye olan etkileri halen devam ediyor. Tedarik zincirindeki kırılma ve kritik ürünlerin temininde yaşanan sorunların üretim krizlerine varan sonuçları, girdi birim ve temin maliyetlerinin artmış olması maalesef salgın sonrası en önemli sorun olarak masada kalmaya devam ediyor ve bu durum bir süre daha devam edecek gibi görünüyor. Bu koşullarda da yılsonu için değerlendirme yapmak ya da yeni yıla hazırlanmak mali açıdan çok da kolay değil.
İthalat daha fazla artıyor
Ticaret Bakanlığı 2022 Eylül ayına ilişkin dış ticaret istatistiklerini bu hafta yayınladı. Bakanlığımızın verilere ilişkin “Cari aya ait veriler Bakanlığımız idari kayıtlarından, önceki dönemlere ilişkin veriler ise resmi dış ticaret verilerinden derlenerek hazırlanmıştır” ibaresini not olarak düştüğü görülüyor. Değerlendirme yaparken bu açıklamaları dikkate almak gerekiyor.
Bu yıl Eylül ayında ihracatımız 22 milyar USD; ithalatımız ise 33 milyar USD olmak üzere toplam dış ticaret hacmimiz yaklaşık 55 milyar USD olarak gerçekleşiyor. Eylül ayına ilişkin dış ticaret açığımız 10,3 milyar USD. Bu da dış ticaret açığının bir önceki yıla göre beş kat arttığı anlamına geliyor.
Yıllık olarak baktığımızda dokuz ayda ihracatımızın %17 artış ile 188,2 milyar USD’ye; ithalatımızın %40,8 artış ile 272 milyar USD’ye ulaştığı görülüyor. Maalesef ithalattaki artış hızımız ihracattakine göre iki kat fazla. Bu da dış ticaret açığımızı bir önceki yılın aynı ayına göre %30 artırarak 83,8 milyar USD’ye ulaştırıyor.
Enerji ithalatı en önemli kalem olmaya devam ediyor
Dış ticaret ile ilgili rakamlara baktığımızda ithalat rakamlarında ciddi artışlar olduğunu görüyoruz. Özellikle ilk üçe giren ürünlerde ilk sırayı enerji ürünleri alıyor. İlk dokuz ay için ithalat miktarı bir önceki yıla göre %134 artarak toplamda 73,8 milyar USD’ye ulaşmış durumda. Sadece Eylül ayını karşılaştırdığımızda bile %115 oranında artışla 9,5 milyar USD olarak gerçekleştiğini görüyoruz. Bu Eylül ayındaki dış ticaret açığı rakamına nerede ise denk geliyor.
Her ne kadar ikinci sırada yer alsa da makine ve benzeri ürünlerin ithalatı bir önceki yıla göre neredeyse aynı düzeyde gerçekleşmiş. Altın, gümüş gibi kıymetli taşlarda ise dikkat çeken bir artış olduğu görülüyor. İlk 9 ayda 14,2 milyar USD olurken sadece Eylül ayında 3,1 milyar USD değerinde kıymetli taş ithalatı gerçekleşti.
Ne yapmalı?
Geçen ay açıklanan dış ticaret rakamlarına baktığımızda, küresel salgının olumsuz etkilerinin dış ticaretimize yansıdığını söyleyebiliriz. Özellikle enerji ve girdi maliyetlerindeki artış, maalesef dış ticaretimizi de olumsuz etkiliyor. Ancak daha önemlisi, bu olumsuz süreçte ihracat pazarında bir rekabet avantajı yaratmamız gerekiyor. Özellikle ihracatımızda ilk sırada yer alan Almanya’da yaşanan ekonomik gelişmeler oldukça önemli. Bu açıdan gelişmeler yakından takip edilmeli, ihracatta hem rekabet gücümüzü kaybettiren faktörlere hem de pazardaki daralmalara ilişkin her konu titizlikle gözden geçirilmeli.
İthalatımızın %90’ının halen yatırım ve ara malı olması nedeniyle, bu alandaki azalışlar da maalesef hem üretimi hem de ihracatı etkiliyor. Bunun ana nedeni ise İthalat ile üretim, istihdam ve ihracat yapıyor olmamız. En önemli ithalat kalemimiz enerji ve maalesef küresel ölçekte bir enerji sorunu söz konusu. Ülkemizde bu alanda bir istikrarın sağlanması; başka ülkelerdeki üretimlerin ülkemize çekilmesi için yeni bir fırsat sunuyor.