Ülkemizde uzun bir süredir uygulama alanı bulan, ihracatı ve ihracatçıyı destekleyen en önemli teşviklerden biri de hiç şüphesiz Dahilde İşleme Rejimi’dir (DİR). Mevzuatının karmaşıklığı bir yana dahilde işleme uygulaması özü itibariyle, üreten ve istihdama katkısı olan ihracatçılarımızı vergi ertelemesi yoluyla teşvik ederek, güçlü ve uluslararası alanda rekabet edebilecek bir düzeye ulaştırmayı hedefler. Emekli Ticaret Başmüfettişi/YGM Musa Ünal böyle diyor. Türkiye’nin bu hedefin neresinde olduğunu sorgulamak gerektiği de bir gerçek olarak karşımızda duruyor.
Yine Musa Ünal’ın dediği gibi, DİR her ne kadar ihracatı ve ihracatçıyı desteklemeye yönelik olsa da rejimin kötüye kullanımı da söz konusu olabiliyor. Ticaret Bakanlığı’nca yapılan incelemelerle, bilerek ya da bilmeyerek bu rejimin ihlal edildiği tespit edilebiliyor. İyiniyetli bir uygulamayı kişisel çıkarları için kullananların varlığı, rejimden gerçek anlamda yararlanarak ülke ekonomisine katkıda bulunmak isteyenleri de zor duruma düşürebiliyor.
DİR gümrük vergisine tabi bir eşyanın yurda getirilerek işleme faaliyetinde kullanılmasına izin veren bir düzenleme olduğundan ithal eşyasının vergileri için teminat alınarak güvence sağlanmaya çalışılmıştır. Rejimin mevzuata uygun gerçekleşmesini sağlamak için sürecin tümünü izleyen etkin ve caydırıcı bir denetimin gerekliliği aşikârdır.
Yine, şöyle deniyor; “…vergi kaybını önleyici yöntemlere odaklanmak daha yararlı olacaktır. Diğer yandan muafiyet uygulamalarının firmalara olası riskleri ve yol açtığı müeyyidelerde ağır ve yorucudur. Gerçek anlamda muafiyet düzenlemesinden yararlanmak isteyen firmaların hatalı işlemleri nedeniyle ağır müeyyidelere muhatap olmalarının da önüne geçmek elzemdir..”
Şu tespitlere katılmamak mümkün değildir. Bakanlığın her belgeyi teminat iadesinden önce incelemesi gibi bir durumunun bulunmaması, incelenmek istense bile sayısal açıdan bu incelemenin yeterli olmaması nedeniyle bir başka denetim unsuruna yer vermek, vergi güvenliği açısından müspet bir yaklaşım olacaktır. DİR kapsamında yapılan işlemlerin Yetkilendirilmiş Gümrük Müşavirleri tarafından incelenmesi ve rapora bağlanmasıyla sistemin daha sağlıklı ve verimli işleyeceği aşikardır.
Keza; Gümrük Kontrolü Altında İşleme Rejimi, Hariçte İşleme Rejimi, Geçici İthalat Rejimi, başta olmak üzere, bir gümrük yükümlülüğünden muafiyet ya da istisna sağlayan işlemlerin mevzuata uygun olarak kapatılmasında/sonlandırılmasında ya da mevcut gümrük rejimi içinde gerçekleşen ve idareye/yargıya ispatı gereken özellikli durumların tespit edilmesinde yetkilendirilmiş gümrük müşavirince düzenlenmiş tespit, sonlandırma, kapatma raporunun bulunması, işlemin tüm taraflarına olumlu katkı sağlayacağı gibi, mesleğin kalitesinin artırılarak geliştirilmesini de teşvik edecektir şeklindeki görüşler de rasyonaliteye uygun düşmektedir.