✔ "Hazine ve Kamu Finansmanı; Devlet Neden ve Nasıl borçlanır?" Eski Hazine Müsteşar Yardımcısı Hakan Özyıldız kitabında Hazineyi, borçlanmayı ve kamu borcunun aslında nasıl gelecekten yemek olduğunu anlatıyor.
✔ Bütçenin bütçe olmaktan çıktığı ve kamu borçlanmasının tırmanıp gittiği bir dönemde olan biteni ve bugün yaşananların gelecekte bizi nasıl etkileyeceğini görmek için çok değerli bir kaynak.
Yeni yıla güzel bir hediye alarak başladım. Değerli dostum Hakan Özyıldız fırından yeni çıkmış mis gibi kokan taze ekmek kıvamındaki kitabını gönderdi:
“Hazine ve Kamu Finansmanı; Devlet Neden ve Nasıl Borçlanır?”
Çeyrek yüzyıldan fazlasını, tam yirmi altı yılını Hazine’ye vermiş ve bu sürenin son üç yılını müsteşar yardımcısı olarak geçirip 2003’te emekliye ayrılmış bir isim Hakan Özyıldız. Üstelik müsteşar yardımcılığı görevi tam da 2001 krizi dönemine denk geliyor. Özyıldız, bir ülkenin ekonomide ne yapması ve ne yapmaması gerektiğini uygulamalı olarak yaşamış en deneyimli bürokratlardan.
Hazine’den ayrıldıktan sonra Bilkent Üniversitesi ile Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde, yani mezun olduğu Mektebi Mülkiye’de dersler veren Hakan Özyıldız’ın bu kitabını benim iki gün içinde tümüyle okuyup sizlere bir özet çıkarmam hem mümkün değil, hem de gerekli değil. Yetkin Yayınları’ndan çıkan kitabın önsözünü yazan Prof. Dr. Bilsay Kuruç’un değerlendirmesi dururken kim ne söyleyebilir ki zaten...
“Elinizde Hakan Özyıldız’ın öğretici, düşündürücü ve ufuk açıcı kitabı var. Nadir bir meslek birikimi ile iç içe olgunlaşmış bir düşünce kapasitesinin ürünü. Eğer iktisat, maliye, finans dünyasının mensubu, meraklısı değilseniz ve kitabı şöyle bir karıştırmakla yetinirseniz, yetinir de (içindeki bilgilere aşina olmamaktan ötürü) okumaya niyetlenmezseniz çok şey kaçıracaksınız. Çünkü Hakan Özyıldız bugünü anlatırken, okuyucuyu yarın ne olacağını düşünmeye götürüyor...”
Devam edelim Bilsay Hoca’nın yazdığı önsüzü okumaya.
“Hakan Özyıldız bize Hazineyi anlatıyor. Bilmemiz gerektiği için anlatıyor. Kamu finansmanı başlığı ile anlattığının esası, devletin ve ekonominin taşıyıcı kolonlarından belki de en önemlisi olan Hazinedir. Cumhuriyetin ana kolonu olan Hazinenin son yıllarının fotoğrafını görüyoruz.
Fotoğraf bize iki kapı açıyor. Devlet ve ekonomi.
İlk kapıdan girince Cumhuriyet Hazinesinin kuruluşu, gelişmesi ve bugünkü çözülüşünü görürüz.
İkinci kapı, ilkiyle iç içe, nasıl bir iktisat politikasına bakıyoruz, bunu gösterir.
Özyıldız'ın anlamamız gereken büyük sorusu şudur:
Bugüne nereden geldik ve neredeyiz? Ve yakın gelecekte bizi neler beklemektedir?”
ÖZYILDIZ: "KAMU BORÇLANMASI KAYNAK AKTARIMIDIR"
Peki Hakan Özyıldız kitabını nasıl görüyor, nasıl tanımlıyor...
Özyıldız, öncelikle akademik bir çalışma yapmadığını vurguluyor:
“Bu kitap kamudaki görevi sırasında KİT finansmanı ve bütçenin nakit ve iç borçlanma işlemlerinin merkezinde görev yapmış bir emekli bürokratın, bürokrasideki deneyimlerine ekleme şansını bulduğu Ankara Üniversitesi SBF'deki deneyim ve fikirlerinin bir derlemesidir.”
Tanım çok özet olarak böyle.
Özyıldız’ın kamunun borçlanma ihtiyacı duyması ve bunun finansman yollarıyla ilgili görüşüne gelince...
Özyıldız, kitabının girişinde kamu borçlanmasının aynı zamanda bir kaynak aktarımı olduğunun altını çizerek şu görüşleri dile getiriyor:
“Bugünkü nesil uzun vadeli borçlanarak gelecek neslin gelirine el koymakta ve harcamaktadır. Diğer bir deyimle kendi rahatı için çocuğunun, torununun parasını yiyen bir toplumdan bahsediyoruz. Toplumlar, ama özünde insan tüketici olduğu için, ömrünün sınırlı olduğunu düşünüp ona empoze edilen gününü gün etme mantığının bir sonucu olarak yaşamayı seçmektedir. Günün gelirleri harcamalarını karşılamaya yeterli olmayınca, birileri onu borçlanmaya teşvik etmektedir. Bunun sonucu, toplumsal olarak gelirin üstünde harcama yapmak ve ardından borçlanmak olmaktadır.”
Borç yiğidin kamçısı!
Kamu borçlarının özünde kamunun topladığı gelirden daha fazla harcama yapmasıyla ortaya çıktığına işaret eden Özyıldız, bunun da siyasal bir tercih olduğuna dikkat çekiyor:
“Yurttaşlar/seçmenler her zaman ve her yerde devletin daha fazla harcamasını ama daha az vergi almasını ister. Özellikle popülistler ama genelde her politikacı vergi almayı oy kaybı olarak gördüğü için, gelir olmadan harcama yapmayı bir meziyet olarak kabul etmektedir. Öyle ki bu topraklarda ‘borç yiğidin kamçısıdır’ özdeyişi politikacılar ağzında pelesenk olmuştur.”
KİTAPTA NELER BULACAKSINIZ?
Hakan Özyıldız’ın “Hazine ve Kamu Finansmanı; Devlet Neden ve Nasıl Borçlanır” adlı kitabı temelde iki bölümden oluşuyor.
Özyıldız ilk bölümde "devlet, bütçe açığı, borçlanma ve borç stoku”, ikinci bölümde ise “bütçe açığını ve borçlanmayı etkileyen politikalar” üstünde duruyor.
Kitabın onlarca grafik ve tabloyla desteklendiğini ve bir veri kaynağı özelliği taşıdığını da belirtelim.