Ümit IŞIK
Ticaret Başmüfettişi
6 Şubat deprem felaketi ülkemizi yasa boğmuş ve her bir insanımızı derinden etkilemiştir. Depremin öncesi ve sonrası alınan tedbirlerin yeterli veya yetersiz olduğu tartışmaları bir yana bırakılarak yaralarımızı sarma zamanı gelmiştir. Ekonomiyi her yönüyle etkileyecek bu depremin artçı etkileri ilerleyen günlerde maalesef daha fazla hissedilecektir. Bu nedenle afet bölgesi ilan edilen yerlerde depremin ekonomik yıkımından etkilenen sanayi, ticaret ve tarım sektörlerinin her biri için ayrı ayrı politikalar oluşturulmalı ve en kısa zamanda normale dönüş sağlanmalıdır. Sermaye yapısı itibariyle daha kırılgan olan esnaf ve sanatkârlarımız için de pozitif ayrımcı ve koruyucu çözümler üretilmelidir.
COVID-19 salgını nedeniyle alınan tedbirlerin etkilerini atlatamamış olan esnaflarımızın depremle ortaya çıkan yıkım nedeniyle daha da zora düştüğü bir gerçektir. Salgın sürecinde kullanımı artan e-ticaretin, yaşadığımız deprem felaketi sonrasında fiziki işyerine ihtiyaç duyulmaması yönüyle de önemli olduğu bir kez daha ortaya çıkmıştır. Bu nedenle yerel veya bölgesel olarak esnaf ve sanatkârların da çağa ve dijital dönüşüme ayak uydurması, olağanüstü dönemlerde hızlı bir toparlanma için önemli bir adım olacaktır.
Kamuoyuna yapılan açıklamalar ve TESK’in verilerine göre afet bölgesinde bulunan yaklaşık 260 bin esnafın felaketten olumsuz etkilendiği anlaşılmaktadır. Devlet tarafından, yıkımdan zarar gören bölge ekonomisi için çeşitli mali yardım ve destek paketleri açıklanmıştır. Bu yardım ve teşvikler yerinde olmakla birlikte bu paketlerin geçici çözüm olduğu, önemli olanın bölge esnafının faaliyetlerine devam edebileceği bir ortamın ve sürdürülebilir bir çözümün oluşturulması gerektiği değerlendirilmektedir.
Bu kapsamda afet bölgesinde bulunan esnaflarımız için mallarını ve ürünlerini pazarlayabilecek bir e-ticaret platformunun oluşturulması gerektiğini düşünmekteyiz.
Bu itibarla, Devletimizin öncülüğünde afet bölgesinde yer alan 11 ilin Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birlikleri ve Ticaret/Sanayi Odaları temsilcileriyle birlikte öncelikle bir durum tespiti yapılmalıdır. Bölgede zarar gören işyerleri ve mallarının tespitinden sonra elde kalan malların bozulmadan, kullanım süresi geçmeden nasıl pazarlanabileceği üzerinde çalışılmalıdır. Bu amaçla işyerlerini kaybetmiş esnaf ve sanatkârlar için “esnafpazari.com” veya “esnafinyeri.com” benzeri bir e-ticaret platformu oluşturularak ve bu platformun içinde her il için ayrı bir bölüm açılarak öncelikle bu illerle özdeşleşmiş ürünlerin pazarlama ve satışına ilişkin çalışma yapılmalı, bu amaçla gerekli altyapı hazırlanmalıdır. Bu kapsamda her ilin Odalar Birliği ve Ticaret/Sanayi Odaları en kısa zamanda bir çağrı yaparak üyelerinin pazarlamasını ve satışını yapacağı ürünleri işyeri adıyla sisteme girmeleri sağlanmalıdır.
Bu çerçevede meslek odalarının ortaklaşa yapacakları çalışmalarla üyelerine hukuki ve teknik destekler sağlanmalıdır. Bu platformda yapılacak satışlar üzerinden sistemin yürütülmesi için gerekli maliyetleri karşılayacak çok küçük komisyonlar alınması mümkündür. Öte yandan ürünlerin depolanması, siparişlerin alınması, ödeme işlemlerinin yapılması, kargolanması vs. işlemlerin üyelerin kendileri tarafından yapılması mümkün olmakla birlikte bu yöndeki hukuki, teknik ve lojistik konular sistemi kuracak yapı tarafından organize edilmesi ve gerekli eğitimlerin verilmesi sağlanmalıdır. Bu amaçla başarı hikayeleri yazmış olan e-ticaret site uygulamaları incelenerek bir yol haritasının belirlenmesi mümkündür.
Bu konuda 24 Ağustos 2022 tarihinde tanıtımı yapılan ve Mersin Esnaf ve Sanatkâr Odaları Birliği’nin öncülüğünde, Mersin genelinde mal ve hizmet üreten işletmelerin il, ilçe ve mahalle ölçeğinde erişilebilirliğinin artırılması, mal ve hizmetlerinin tanıtılması, satış ve pazarlama ağlarının geliştirilmesi, teknolojik değişim ve dönüşümlere uyum sağlayabilmesi, kentte yaşayan her bir vatandaşın semtindeki esnafına ulaşabilmesi amacıyla hayata geçirilen “Esnaf Seninle” projesi örnek alınabilecektir.
Söz konusu bu Proje kapsamında, www.esnafseninle.com ve www.esnafseninle.com.tr web adreslerinden Android ve iOS işletim sistemine sahip bütün cep telefonları üzerinden Mersin ilindeki esnaf ve sanatkârların doğrudan sipariş alabileceği, mal ve hizmetlerini tanıtabileceği dijital bir platform yaratılmıştır.
Dolayısıyla bu ve daha farklı örnekler incelenerek ve geliştirilerek bir yol haritası belirlenmesi mümkündür.
Sonuç olarak afet bölgesinde faaliyet gösteren esnaf ve sanatkarların içinde bulundukları zor şartların biraz olsun hafifletilebilmesi ve en kısa sürede faaliyetlerine başlayabilmesi için Devlet tarafından yapılacak her türlü mali yardım ve desteklerin dışında farklı çözümlerin de ortaya konulması gerekmektedir.
Bu kapsamda afet bölgesinde yer alan esnaf ve sanatkarları kapsayacak şekilde bir e-ticaret platformu oluşturularak bu bölgede işyerini kaybetmiş esnafının ellerindeki mallarını dijital ortamda pazarlama ve satışını yapmasının sağlanması, ülkemizin diğer yerlerinde yaşayan insanların ihtiyaçlarını öncelikle bu yerlerden temini için kampanya başlatılması ve bunun, o bölgenin esnafının ayağa kaldırılabilmesi için bir çeşit destek alımları gibi düşünülmesi için gerekli girişimin başlatılmasının bir ihtiyaç ve böylesi zor günlerde Devletimizin esnaf ve sanatkarımızın yanında olduğunu göstermesi açısından çok önemli olduğu değerlendirilmektedir.