Hayat değerler üzerinden yürür. İnsan neye değer veriyorsa, kendi değerini de belirlemiş olur. Değer, kabule dayanır. O şeyi, kavramı; yargılamanın sonucunda doğar…
Mantık ekseninde değer; “doğru ve yanlış” üzerinden biçilir.
Ahlak ekseninde değer, “iyi ve kötü” kutupları arasında oluşur.
Estetik ekseninde ise değeri, “güzel ve çirkin” ayırtı belirler.
Erdemin dayandığı kıymet… Değer; uğruna bedel ödenebilendir.
Matematikte bir simgenin karşılık geldiği niceliğin, tutarın ifadesidir. Bir değişkenin, bilinmeyenin sayı ile anlatımıdır.
FİYAT İLE DEĞER FARKI
Fiyat ile değerin farkı da yine aynı dinamikten doğar. Fiyat; bir şeyin arz ve talebinin buluşma noktasıdır. Değer ise o şeyin, fiyattan bağımsız taşıdığı özniteliktir. Fiyat nicelik, değer niteliktir.
Değer, bir yargıdır. Ölçersin biçersin, fayda veya zararına bakarsın, güzel mi çirkin mi kararını verirsin. Sonra bu tüm ölçülebilen şeyleri geriye atar, içinde oluşan yargıya “değer” dersin. Ya da değersizleştirirsin…
İKİ SORU İKİ CEVAP
Değer nasıl oluşur?
En büyük değer, dinin referanslarıyla oluşur. Hayatla örtüşmesi gerekmez. Kabuller manzumesidir. Bir kez oluşunca, o değeri yok etmek, neredeyse imkânsızdır.
Değer verirken neye dikkat etmeli?
Değer yargısı, toplumun kanaat çıktısıdır. Yöneltildiği şeyi abat da eder berbat ta eder. Bir uyarı; kendine biçtiğin değer, karşındakinin sana vereceğin değerin üst limiti olacaktır.
Değersize değer verirsen, değerliye yazık edersin. Neye değer verdiğine dikkat. Değer verdiğin seni değersizleştirebilir.
NOT
BİREYLERİN BENCİLLEŞMESİ DEĞERLERİ ÇÜRÜTÜR
İçinde var olduğumuz toplumda, değerler mi ön planda yoksa ilişkiler mi? Değerler toplumu, bireylerin ortaklaşa kabul ettiği kavramların bütünü olur. İlişkiler toplumunda bireylere, kavramlara biçilen değer, fiyatı üzerinden veya güce yakınlığı derecesinden gelir.
Değerler toplumu, sürdürülebilirdir de ilişkiler toplumu; çıkar ilişkileri bozulana dek ayakta kalacaktır. Tarihi, değerler toplumu dinamikleri şekillendirmiştir. İlişkiler toplumu ise menfaat üretilmediği noktada çökecektir.