Dr. Soner ALTAŞ
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Başmüfettişi
Anonim şirketin kanuni temsilcileri, fer’i vergi borçlusu durumundaki vergi sorumlusu olarak kabul edilmektedir. Anonim şirketin kanuni temsilcilerinin şirketin ödenmeyen vergi ve buna bağlı borçlar ile vergi cezalarına ilişkin sorumluluğu iki ayrı yasa hükmüne konu olmuştur. Bu yasal düzenlemelerin ilki Vergi Usul Kanunu’nun 10’uncu maddesi, ikincisi ise Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un mükerrer 35’inci maddesidir. Ancak, bahsi geçen yasa maddelerinde kanuni temsilcilerin tanımı yapılmadığı gibi kapsamına kimlerin girdiği de açık bir şekilde belirtilmemiştir.
Vergi mevzuatında, kanuni temsilcilere ilişkin olarak, sadece 1 Seri No’lu Tahsilat Genel Tebliği’nin ikinci bölümündeki VIII. Kanuni Temsilcilerin Sorumluluğu başlıklı kısmında AATUHK uyarınca borçlu sayılan kanuni temsilcilerin kim olduğunun ve sorumluluklarının şeklinin Türk Ticaret Kanunu, Medeni Kanun, Borçlar Kanunu ve ilgili diğer mevzuatta belirleneceği belirtilmiştir.
Danıştay 15. Dairesi ise, 06.03.2013 tarihli ve E.2012/10018, K.2013/1845 sayılı kararında; yönetim kurulu üyesi olmayan hatta şirkete ortak dahi olmayan kişilerin de kanuni temsilci olarak atabilmesinin mümkün olması ve davacı şirket danışmanının da 1. derece imza yetkisine sahip ve bazı konularda şirketi temsile yetkili olması karşısında şirketin kanuni temsilcilerinden olduğunun tartışmasız olduğuna, bu çerçevede, kanuni temsilci olan şirket danışmanından, anonim şirketten tahsil olanağı bulunmayan kamu alacağının istenmesinde hukuka aykırılık bulunmadığına hükmetmiştir.
Böylece, sınırlı dahi olsa bazı konularda temsil ve ilzam etmek üzere imza yetkisi verilen şirket danışmanı, imza yetkisini kullanmamış olsa bile, kanuni temsilci sayılmakta ve yönetim kurulu üyeleri yanında şirketi temsil yetkisi bulunan danışmanın da şirket varlığından tamamen veya kısmen alınmayan vergi ve buna bağlı alacaklar ile VUK’un 333’üncü maddesinde yapılan yollama gereği gidilen vergi cezalarından ötürü fer’i sorumluluğuna gidilebilmektedir.
Ancak, mezkûr karardan, anonim şirketin danışmanlarının her halükarda kanuni temsilci kavramının kapsamına girdiği şeklinde bir sonuca ulaşılmamalıdır. Zira, Danıştay 15. Dairesi’nin şirket danışmanını kanuni temsilci saymasının ana gerekçesi, şirketi temsil etmek üzere imza yetkisi ile donatılmış olmasıdır. Eğer anonim şirkete danışman olarak atanan kişi şirketi temsil noktasında herhangi bir imza yetkisine sahip değilse, danışmanın kanuni temsilci olarak sorumluluğuna gidilmesi mümkün değildir. Kaldı ki, şirket danışmanının şirketi temsil yetkisine sahip olması, danışmanlık sıfatıyla çelişmektedir.