Hedefler için İş Dünyası Platformu, iş dünyası ve Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları arasındaki köprüyü kurmak ve iş dünyasının sürdürülebilir kalkınmadaki rolünü güçlendirmek amacıyla 2019 yılında kuruldu. Hedefler için İş Dünyası Platformu Başkanı Şükrü Ünlütürk, platformun “birlikte düşünmeyi, öğrenmeyi ve çalışmayı teşvik eden; tüm şirketler ve paydaşlarına açık, katılımcı bir yapıya sahip” olduğunu ifade ediyor.
Hedefler için İş Dünyası Platformu, Mart, Mayıs ve Aralık aylarında gerçekleştirdiği bir anket çalışması ile 2020 yılında COVID-19 pandemisinin işletmeler üzerindeki etkilerinin nabzını tuttu.
“COVID-19 pandemisinin başlangıcından itibaren işletmelerin bu krizden nasıl etkilendiğini ortaya koyarak iş sürekliliğini geliştirmeye yönelik önlemler için gerekli bilgiyi kamuoyuna sunmayı hedefledik” diyen Ünlütürk, “2020 son çeyrek anketimiz gösteriyor ki COVID-19 etkisi kısmen hafifliyor gibi görünse de mikro ve küçük ölçekli firmalarda kronikleşiyor. Kadın çalışanlar iş dışı artan sorumlulukları nedeniyle erkeklere oranla daha fazla güçlük yaşıyor. İşletmelerin iş hacmindeki daralma istihdama da yansıyor, kalifiye iş gücüne olan ihtiyaç artıyor. COVID-19 pandemisi bize acil durum ve iş sürekliliği planları olan işletmelerin pandemi ve kriz dönemlerinden daha az etkilendiğini gösterdi. Ayrıca toparlanma beklentisi ikinci çeyreğe kıyasla daha ileriye ötelenmiş durumda” yorumlarını yapıyor. Şükrü Ünlütürk, “Arzumuz, iş dünyasının COVID-19 ve benzeri krizlerle karşılaştığında kapsayıcı bir yaklaşımla desteklenmesi ve öğrenilen derslerin de yardımıyla daha dayanıklı hale gelmesi ve ürettiğimiz bilginin tüm paydaşların ortaya koyacağı desteklere ışık tutması” diye ekliyor.
Hedefler için İş Dünyası Platformu anket çalışması, 21 Aralık 2020 - 15 Ocak 2021 tarihleri arasında imalat sanayi, toptan-perakende ticaret, inşaat ve hizmet sektörlerini temel alarak 12 ilde gerçekleştirilmiş. Ankete toplamda yüzde 34’ü mikro, yüzde 34’ü küçük, yüzde 23’ü orta, yüzde 9’u ise büyük ölçekli toplam 610 işletme katılmış. Ankette öne çıkan başlıklar şöyle:
- COVID-19'un işletmeler üzerindeki etkisi kısmen hafifliyor gibi görünse de kronikleşiyor. Mikro ve küçük ölçekli firmalar COVID-19 krizinin etkisini daha fazla hissetmeye devam ediyor. Yüksek düzeyde etkilenen firmaların oranı mikro ölçekli firmalarda yüzde 51’e yükselirken büyük ölçeklilerde yüzde 38’e düşüyor. Öte yandan imalat ve ulaştırma-depolama sektöründeki işletmelerin yüzde 50’si büyük ölçüde etkilendiğini söyleyerek genel ortalamadan ayrışıyor.
- Firmaların iş hacimlerinde son bir senedir yaşanan daralma, 2020’nin son çeyreğinde de devam ediyor.
- İşletmelerin yüzde 68’i iş hacimlerinin bir önceki yılın aynı çeyreğine göre azaldığını, yüzde 67’si ise bir önceki çeyreğe göre de azaldığını belirtiyor. Mikro ve küçük ölçekli işletmelerde bu oran sırasıyla yüzde 70 ve yüzde 73’e yükselirken ulaştırma ve depolama sektöründe %85’e yükseliyor.
- İşletmelerin yüzde 57’si işgücü kaybı yaşadıklarını belirtiyor. İşgücü kaybı yaşadığını söyleyenlerin oranı üç büyük ilde yüzde 54’ken diğer illerde yüzde 64’e yükseliyor.
- Çalışanlarının yarıdan fazlasının kadın olduğu işletmelerde ise işgücümüz azaldı diyenlerin oranı yüzde 63’e yükseliyor.
- Firmaların yüzde 90’ı iş hacimlerindeki daralmayı, yüzde 85’i ise işgücündeki kaybı COVID-19’un etkilerine bağlıyor.
- İşletmelerin yüzde 20’si zorunlu ödemlerini gerçekleştiremediğini söylerken mikro işletmelerde bu oran yüzde 30, büyük işletmelerde ise yüzde 5.
- İşletmelerin yüzde 41’i COVID-19’ krizinin devamı durumunda sermayelerinin en fazla bir çeyrek daha yeterli olacağını belirtiyor.
- İhracat ve e-ticaret yapabilen firmaların sermaye yapılarının daha iyi, müşteri kitlesi kamu olanların ise daha kötü durumda olduğu görülüyor.
Çalışanların sadece %13’ü uzaktan çalışma imkanına sahip
- Dış talepte yaşanan daralma sonucu işletmelerin yüzde 50’sinin ihracatı daralırken, ihracatını artırabilenlerin oranı %15 seviyesinde.
- Firmaların yüzde 7’si COVID-19 krizi ile e-ticarete başladı; yüzde 39’unun e-ticaret ciroları bu süreçte artarken, yüzde 31’ininki azaldı. E-ticarete bu dönemde başlayan firmaların yüzde 87’si COVID-19 sonrasında da devam edeceklerini belirtiyor.
- Uzaktan çalışma pratiği firmaların geneline yayılamadı; çalışanların sadece yüzde 13’ü uzaktan çalışma imkanına sahip oldu. Büyük ölçekli firmalarda uzaktan çalışma pratiği çok daha yaygın.
- Kadın çalışan oranı yüzde 50’den fazla olan firmaların yüzde 63’ü işgücünün azaldığını, yüzde 30’u iş gücünün değişmediğini, yüzde 6’sı iş gücünün arttığını belirtiyor. Kadın çalışan oranı yüzde 50’den fazla olan firmaların yüzde 92’si işgüçlerinde yaşadıkları kaybı COVID-19 krizinin etkilerine bağlıyor.
- 2020 yılı yatırımların durduğu ve firmaların kısa çalışma ödeneği, kredi gibi önlemlerle ayakta durmaya çalıştığı bir yıl oldu. İşletmelerin yüzde 72’si önlem olarak yatırım ve büyüme planlarını erteledi. Kısa çalışma ödeneğinden ise firmaların yüzde 59’u yararlandı.
İŞLETMELERİN YARISI KRİZİN ETKİLERİ KONUSUNDA “ÇOK ENDİŞELİ”
İç talep yetersizliği firmaların yüzde 37’si, alacakların tahsil edilememesi yüzde 36’sı, kalifiye işgücü bulamama ise yüzde 35’i tarafından yüksek riskli görülüyor. Firmaların yüzde 54’ü enflasyonun faaliyetlerini kısıtladığını belirtiyor. Sokağa çıkma kısıtlamaları ise özellikle hizmet ve imalat için bir diğer kısıtlayıcı faktör olarak öne çıkıyor. İşletmelerin yarısı krizin etkileri konusunda çok endişeliyken sadece yüzde 36’sı salgının ikinci dalgasına tamamen hazır olduğunu söylüyor. İşletmelerin yüzde 31’i önümüzdeki 6 ay içinde olumsuz etkilerin tamamen ortadan kalkacağını öngörürken yüzde 39’u bunun en az bir yıl alacağını düşünüyor.