COP29 İklim Zirvesi bu sene Azerbaycan’da düzenleniyor. Tamamı erkeklerden oluşan COP29 komitesi “iklim için büyük bir geri adım” olarak nitelendirildi. Azerbaycan ise, dünyanın farklı yerlerinden gelen tepkiler üzerine, komiteye 12 kadın ekledi.
Birleşik Arap Emirlikleri’nin ardından, 2024 yılında BM’nin en önemli iklim müzakereleri Azerbaycan’da gerçekleşecek. Böylece zirveye, üst üste ikinci yıl büyük ölçüde fosil yakıt üretimine bağımlı olan bir devlet ev sahipliği yapmış olacak.
Kasım 2023’te Birleşik Arap Emirlikleri’nde (BAE) düzenlenen COP28 iklim zirvesinin organizasyon komitesi üyelerinin yüzde 38’ini kadınlar oluşturmuştu. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, 17 Ocak’ta COP29 iklim zirvesinin organizasyon komitesini duyurdu. Komite 28 erkekten oluşuyordu. Devlet güvenlik teşkilatının başkanı da dahil olmak üzere hükümet bakanları veya yetkililerinden oluşan komitede, Azerbaycan’ın devlet gaz dağıtım ağının başkanı da yer aldı. COP29 başkanlığını, Ekoloji ve Doğal Kaynaklar Bakanı Muhtar Babayev üstleniyor. Babayev, bakanlık görevinden önce Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi Socar’da 26 yıl çalıştı.
Komitenin sadece erkeklerden oluşması, “İklim değişikliği dünyanın yarısını değil tüm dünyayı etkiliyor” diyen “She Changes Climate” kampanya grubu tarafından “gerici” olarak nitelendirildi. Açıklamada, “Tamamı erkeklerden oluşan COP29 komitesi iklim için büyük bir geri adımdı” dendi.
The Guardian gazetesi, 28 erkek üyeli komiteyi haberleştirdi ve Azerbaycan’ın bu kararını sert bir şekilde eleştirdi.
Birleşmiş Milletler İklim Lideri Christiana Figueres, tamamen erkeklerden oluşan komiteyi "şok edici ve kabul edilemez” olarak yorumladı.
Aliyev, bu eleştirilerin ardından düzenleme komitesine 12 kadın ekledi. Yeni isimler arasında Ekoloji ve Doğal Kaynaklar Bakan Yardımcısı Umayra Taghiyeva, İnsan Hakları Komiseri Sabina Aliyeva ve Aile, Kadın ve Çocuk Sorunları Devlet Komitesi Başkanı Bahar Muradova yer alıyor.
Cop’ta kim karar veriyor?
İklim liderliğindeki cinsiyet uçurumu, iklim adaleti, etkili iklim eylemi ve COP süreçleri açısından endişe verici sonuçlar doğurabilir.
Her şeyden önce, toplumsal cinsiyet adaleti, iklim değişikliğiyle mücadeleye “ek” yapılacak bir konu değil; çünkü iklim liderliğinde cinsiyet çeşitliliği, kimseyi geride bırakmayan bir iklim eylemi gerçekleştirmek açısından vazgeçilmez bir önem taşıyor.
Öte yandan COP’lardaki cinsiyet dengesizlikleri pandemiden bu yana daha da kötüleşmiş durumda. COP27'de ulusal parti delegelerinin yüzde 35’ini kadınlar oluşturdu. Bu oran dört yıl önceki COP24’te yüzde 38 seviyesindeydi.
İklim komitesinin karar alma sürecinde sadece erkek bakış açısının etkili olması, hem iklim krizinin sonuçları hem de önerilen çözümler açısından toplumsal cinsiyet dinamiklerinin çok yönlü bir şekilde anlaşılamayacağı anlamına geliyor.
İklim değişikliği gibi karmaşık bir krizin çözümünde çeşitlilik çok önemli bir rol oynuyor.
Kamu yönetimi ve iş dünyasında kadın liderliğinin artması, hane halkı düzeyindeki cinsiyet farklılıklarının giderilmesinde önemli bir kaldıraç görevi üstleniyor. Özel sektörde, yönetim kurullarında yüzde 30 veya daha fazla kadın üye bulunan şirketler daha iyi iklim yönetişimine sahip, riskleri daha iyi yönetiyor, yatırım önceliklerini çok daha sürdürülebilir bir bakış açısı ile belirliyor.
Affedilemez karar
Cinsiyet yelpazesinin farklı noktalarından insanların farklı alanlarda sürdürülen mücadelelere dahil edilmesi, bugün erkek egemen dünyanın pek çok yerinde boş bir hayal olabilir. Ancak tüm insanlığı ve gezegeni ilgilendiren iklim zirvesi komitesinde hiç kadın olmaması affedilemez bir durum.
Azerbaycan’ın komiteye 12 kadını dahil etmesi, hiç etmemesinden daha iyi evet; fakat 12 kadının COP29 komitesi üyeliği gibi güçlü pozisyonlara gelmesi, dengeli bir şekilde temsil edildikleri anlamına gelmiyor. 12 kadınla, eşitlik sağlanmış olmuyor.
COP29 komitesinde kadın oranı artırılmalı
Bugün iklim krizinin etkilerinden en fazla etkilenenler kadınlar ve çocuklar. COP29 için yapılan her seçimin kadınlar, gençler ve azınlıklar üzerinde gelecekte önemli etkileri olacak. Dolayısıyla kararlardan etkilenenlerin sürecin bir parçası olması şart.
Azerbaycan, 2023 Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi’nde 146 ülke arasında 97. sırada.
COP29 komitesinde kadın oranının artırılması, ülkenin iklim sorununu önemsediğini ve kapsamlı bir çözüm yaratmayı hedeflediğini göstermek için önemli bir fırsat olabilir. Tabi ki bu durum, sadece Azerbaycan için geçerli değil…