Mehmet Altay YEGİN - Yetkilendirilmiş Yükümlü (AEO) Derneği Yönetim Kurulu Başkanı
■ İthal eşyasının bir kısmını kendi özel antreposuna koyan, bir kısmını ise kendisine ait olmayan genel antrepoda depolayan YYS sahibi firmalar hem genel antrepodaki cari işlem esnasında teminat alınması hem de kendi özel antreposundaki işlemler için götürü teminat sunulması nedeniyle, bir anlamda mükerrer teminat ibraz etmiş olmakta.
Gümrük idareleri yürüttükleri işlemler sırasında kamu alacağını garanti altına almak için çeşitli teminatları kabul edebilmektedir. Bu teminat türlerinden birisi de “Götürü Teminat”dır. Gümrük yükümlülüğü gerektiren veya gerektirebilecek birden fazla işlem için Ticaret Bakanlığı’nca belirlenen koşulları taşıyanların talebi üzerine, gümrükçe onaylanmış işlem veya kullanımlardan her biri için ayrı ayrı teminat verilmesi yerine, transit rejimi hariç tüm işlemleri kapsayacak şekilde bir teminat verilebilmektedir. Buna “Götürü Teminat” denilmektedir.
Gümrük Yönetmeliği’nde bu şekilde tanımlanmış olmakla birlikte, Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) Kanunu’nun ekindeki (I) sayılı listede yer alan eşyaya ilişkin kamu alacakları için de götürü teminat kabul edilmemektedir. Bu bakımdan, transit rejimi teminatı ve ÖTV teminatı hariç olmak üzere, teminat verilmesi gereken her gümrük işlemi için götürü teminat sunulmasının mümkün olduğu söylenebilir. Götürü teminat sisteminden yararlanabilme koşulları ve sistemin işleyişine ilişkin usul ve esaslar Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenmektedir.
Hali hazırda götürü teminat uygulamasından, Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası’na (YYS) veya onaylanmış kişi statü belgesine sahip yükümlüler ile antrepo işleticileri yararlanabilmektedir. Götürü teminat sisteminden yararlanmak için verilecek teminat tutarı firmaların bir önceki yılda gümrük işlemleri nedeniyle vermeleri gereken teminat konusu toplam değerin %10'u olarak hesaplanmaktadır.
Ancak teminatın Dahilde İşleme Rejimi (DİR) kapsamındaki eşyayı da içermesi halinde 250 bin Euro, Dahilde İşleme Rejimi dışındaki gümrük işlemlerini kapsaması halinde ise 75 bin Euro'dan az olmaması gerekmektedir. Öte yandan 2 milyon Êuro tutarındaki teminat üst limit olarak belirlenmiş olup, bir önceki yıl işlemlerinin bu tutarı aşması halinde de idare bu miktarda teminat ile yetinmektedir.
Yetkilendirilmiş yükümlü statüsüne haiz firmalar da götürü teminattan yararlanabilmektedir. Gümrük İşlemlerinin Kolaylaştırılması Yönetmeliği’nin (GİKY) 35’inci maddesinde, “Götürü teminat uygulamasından yararlanmak isteyen statü belgesi sahibi tarafından verilmesi gereken teminat tutarı, götürü teminat yetkisinin tanınması, güncellenmesi veya kapsamının değiştirilmesine ilişkin başvurunun yetkili bölge müdürlüğü genel evrak kaydına alındığı ayın ilk gününden geriye dönük bir yıl içerisinde gerçekleştirdiği gümrük işlemlerine ilişkin olarak teminata konu olan gümrük vergileri ve sair vergilerin toplam kıymetinin %10’u olarak belirlenir” hükmü yer almaktadır.
Mevzuat hükmü gereği bölge müdürlüklerince götürü teminat mektuplarına ilişkin tutar güncellenirken, talep sahibi firmanın götürü teminata konu işlemlerine ilişkin tutarlar değil teminata konu olan tüm işlemlere ait tutarlar dikkate alınmaktadır. Ancak GTR1 ve GTR2 (Götürü teminat türü) yetkisi antrepo rejiminde kullanılmamaktadır.
Bir örnek vermek gerekirse, daha önce bir rejime tabi tutulmamış eşyanın gümrük idaresince eşya konulmasına izin verilen yerler dahil olmak üzere gümrük antrepo rejimine tabi tutulmasına ilişkin 7100 rejim kodlu beyannameler ile gümrük idaresince eşya konulmasına izin verilen yerler dahil olmak üzere gümrük antrepo rejimine tabi tutulan eşyanın, aynı gümrük idaresi denetimindeki başka bir yer veya antrepoya konulması ya da aynı antrepoda başkasına satış suretiyle devredilmesine ilişkin 7171 Rejim Kodlu Antrepo Rejim Kodlu beyannameler için YYS sertifikası sahibi firma tarafından götürü teminat kullanılamamaktadır.
Uygulamanın bu şekilde yürütülmesi bir bakıma YYS sahibi firmaların çifte teminat sunduğu anlamına gelmektedir. İthal eşyasının bir kısmını kendi özel antreposuna koyan, bir kısmını ise kendisine ait olmayan genel antrepoda depolayan YYS sahibi firmalar hem genel antrepodaki cari işlem esnasında teminat alınması hem de kendi özel antreposundaki işlemler için götürü teminat sunulması nedeniyle, bir anlamda mükerrer teminat ibraz etmiş olmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, YYS sahibi firmalar için mevzuat değişikliğine gidilerek, güvenilir firmalara verilen Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası’nın amacına ve ruhuna daha uygun bir düzenleme ile mükerrer teminattan vazgeçilmesinin uygun olacağı değerlendirilmektedir.
Gerçekleştirilecek bu düzenleme ile mükerrer teminatın, ağır banka komisyon yükü ortadan kaldıracaktır. Ayrıca YYS sahibi firmaların kısmi teminat dışında götürü teminat kullanımının da önü açılmış olacaktır.