Neden ChatGPT'yi bir köşeye sıkıştırıp ağzından laf almaya çalıştım, yapay zekâ (Artificial Intellligence- AI) gerçekten zeki mi, bu değişim denetim ve finans dünyası için bir fırsat mı yoksa tehdit mi olacak merak edenler için hikayemiz başlıyor:
İlk önce durup dururken neden ChatGPT’yi köşeye çektiğimi anlatayım. Uzun zamandır bizim oğlanlar da dahil olmak üzere birçok üniversite öğrencisinden ChatGPT’yi kullandıklarını duyuyordum. Eh anne yüreği tabi, “Kim bu AI, kötü alışkanlıkları var mı?” diye anlamak üzere çocuklar derse gidince onların öğrenci evinde ChatGPT’yi çektim bir köşeye. Bak dedim, önce sana bir isim bulalım. Kazuo Ishiguro bile kitabında yapay zekâ arkadaşa “Klara” ismini vermiş. Ben de sana bundan sonra “Hamdi” diyeyim.
OECD’nin tanımına göre “insanlar tarafından tanımlanmış hedefler doğrultusunda tahminler, tavsiyeler veya sanal ve gerçek ortamları etkileyen kararlar verebilen makine tabanlı bir sistemsin. Algoritman sayesinde talimatlar yerine deneyimlerinle işi yürütüyorsun (machine learning) ki bu da seni geleneksel otomasyon süreçlerinden ayrıştırıyor ve daha derin öğrenme (deep learning) sürecinde ilerlemektesin.
Hamdicim, aslında siz 1950’den beri aramızdaymışsınız, kusura bakma canım ben sizin varlığınızı fark edememişim, herhalde o zamanlar bu kadar akıllı değildiniz. Neyse, eskiye bir sünger çekip önümüze bakarsak Amerika ve Kanada Mali Müşavirler Odası tarafından ortak yayımlanan “Algoritmadan, Derin Öğrenmeye, bilmeniz gerekenler- From Algorithms to Deep Learning, What You Need to Know” adlı çalışmadaki bilgiye göre:
2017’de AI konusunda çalışan start-up’lara 15.2 milyar dolar yatırım yapılmış. Yatırımın %48’i Çin’e, %38’i ABD’deki firmalara gitmiş. Bunu duyan Avrupa Birliği de harekete geçerek 2018’de bu konuya 1.8 milyar dolarlık yatırım yapacağını açıklamış.
Bu saate kadar beni az çok tanıdın, denetim- danışmanlık sektörüyle ilgili olduğumu biliyorsun. O yüzden ben de denetim şirketlerinin bu konuya nasıl baktıklarını merak ettim. Neyse ki Mali Müşavirler Odasının araştırması bu konuyu da ele almış. Her bir denetim şirketi farklı farklı isimlerde denetim süreçlerine destek olacak, veri analizleri yapan hizmet ve çözümler üzerinde çalışıyorlar. O zamana kadar değişmezse Audit.ai, EY Helix, Omnia AI, Ignite gibi isimlerle karşımıza çıkacaklar. İlerde isim bulmakta zorlanırlarsa bana gelebilirler.
Hamdicim, sohbetimden sıkılmış gibisin. Senin adın “sohbet robotu” değil miydi, niye sıkıldın anlamadım. Sorularımın bir kısmını Alexia’ya yönlendireyim dedim ama bugün izinli galiba… “Alexia, dolma sarar mısın? diye soruyorum, soruyorum, hiç cevap vermiyor.
Şimdi Hamdicim, madem Alexia’dan bize fayda yok, seninle sohbetimize devam edelim. Ben AI’ı iş hayatında nerelerde kullanırım tam anlayamadım, birkaç örnek veriverir misin?
Hamdi:
“Örneğin online bankacılık AI kullanım alanlarından bir tanesi. Mesela, müşteri online alışveriş yaptı, ödeme için kredi kartını sisteme girdi. AI bu esnada müşterinin önceki kredi kartı hareketlerinin zamanlarını, tutarlarını ve yerlerini tarayarak işlemdeki riski analiz ediyor. Eğer ki işlemde bir sahtekarlık olduğuna kanaat getirirse kartı bloke ediyor.
Finans- muhasebe departmanlarında, özellikle satıcılar hesaplarında alım emirleriyle, fatura ve ödemelerin eşleştirilmesi gibi manuel olarak zaman alan ve hataya açık işlemlerin otomatizasyonunu sağlıyor.
Kısaca özetlersek, hız, verimlilik, zamandan kazanım ve sürekli gelişime açık olması AI’ın en çarpıcı özelliklerinden birkaçı.”
Alınma gücenme yok Hamdicim ama sen de hiç risklerden bahsetmiyorsun. Dikensiz gül olmaz. Çıkar bakalım baklayı ağzından, nedir senin kötü alışkanlıkların.
Hamdi:
“Evet hakkımıza birçok şüpheler olduğu doğrudur. Şirket yönetiminin, şirketin AI uygulamasının istendiği gibi çalışıp çalışmadığından emin olması, bir zarar verip vermediğine yönelik riskleri gözden geçirip gerekli önlemleri alması beklenir. Denetim şirketleri, işletmedeki AI kullanımını, iş süreçlerindeki AI’ın rolünü, şirketin AI kaynaklı olası riskleri kontrol etmek için aldığı önlemleri denetim planlaması aşamasında dikkate alması gerekecektir.
Bak sana güzel bir haber vereyim. Laf aramızda, bu denetçilerin ekmeği hiç bitmez. Yine mali müşavirler odasının yaptığı “Otomasyon ve AI denetimi ve denetçinin rolünü nasıl değiştirecek? (How Automation and AI are Changing the Audit and the Role of the Auditor) konulu yazısında gelecekte denetçilere yeni roller geleceği öngörülüyor. Örneğin, şirkette kullanılan yapay zekâ araçlarının (AI tools) istenen şekilde çalışıp çalışmadığının kontrolleri, süreçlerinin test edilmesi, yapay zekâ özellikli robotik süreç otomasyonu (RPA) uygulamaları hakkında güvence raporlaması gibi…
Hamdicim, açıklamalarınla sohbet robotu olmanın hakkını verdin. Yalnız çocuklar gelmeden, bir iki kap yemekte yapıp koyuversen diyorum. Malum bunlar öğrenci, tencere yemeğine hasretler.