Bütçenin ilk çeyrek sonuçları hiç de iç açıcı değil.
Bütçenin genel olarak sonuçlarına baktığımızda; vergi gelirlerinde sağlıksız da olsa belli bir performans sağlanmış olmasına rağmen sonuçların iç açıcı olmadığı anlaşılıyor. Özellikle son iki ayda bütçe harcamalarında frene basıldığı görülüyor. Yapı yapılması gereken harcamalar yapılmıyor. Örneğin devletin klasik hizmetlerinden biri olarak mal ve hizmet alımları durmuş durumda, hatta ilk 3 aylık sonuçlar geçen yılın bile gerisinde. Ne yazık ki bu durum, en yetkili ağız tarafından da “bütçe fazla verdi” diye kamuoyuna açıklanıyor.
Bütçenin sağlıklı finansmanının olmadığını biliyoruz. Bunu geride kalan bütçenin üçte birinden sonraki ikinci üçte birindeki iç borçlanma stratejisinde görüyoruz.
Dilerseniz Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 30 Nisan 2021 tarihi itibariyle kamuoyuna duyurduğu borçlanma ile ilgili yol haritasına bir bakalım.
Tablonun açıklaması şu:
- Mayıs ayında 6 ayrı itfa tarihine göre ödenmesi gereken iç borç tutarı 55.1 milyar lira. Bu borcun ödenmesi için 11 ihale yapılacak ve 58.8 milyar lira yeni borçlanma yapılacak.
- Haziran ayında 4 ayrı itfa tarihine göre ödenmesi gereken iç borç tutarı 31.5 milyar lira. Bu borcun ödenmesi için 8 ihale yapılacak ve 42.5 milyar lira yeni borçlanma yapılacak.
- Temmuz ayında ise 6 ayrı itfa tarihine göre ödenmesi gereken iç borç tutarı 54.6 milyar lira. Bu borcun ödenmesi için de 8 ihale yapılacak ve 57.7 milyar lira yeni borçlanma yapılacak.
- Yani önümüzdeki üç ayda 16 ayrı itfa tarihinde toplam 141.2 milyar lira iç borç ödenmesi gerekecek, bunun için de 27 ihale yapılacak ve 159 milyar lira borçlanılacak.
Demek ki; faiz dışı fazla yaratarak iç borç stokunda bir azalma sağlanmayacak. Tam aksine mevcut iç borçların ödenmesi için daha fazla borçlanma yapılacak. Dolayısıyla daha fazla borçlanma için de daha fazla ihale açılacak.
Bunun muhtemel sonuçları ne anlama geliyor?...
- 2021 yılı bütçesinde öngörülen harcama tutarı 1 trilyon 346 milyar lira. Bu bütçenin yüzde 24’ü ya da dörtte bir kadarı olan 321.3 milyar lirası Ocak-Mart dönemi olan ilk 3 ayda harcanmış durumda,
- Ama bu üç ayda mal ve hizmet alımlarında frene basılarak geçen yılın aynı döneminin gerisinde kalınmış.
- Bu dönemde bütçe gelirleri içerisinde vergi kaleminde önemli iki gelişme var.
- Mart ayı içerisinde 44.3 Merkez Bankası kârı bütçeye gelir olarak yansımış durumda.
- Ayrıca vergide gerçekleştirilen yeniden yapılanmadan 16 milyar lira tahsilat yapıldığı ve gelir kaydedildiği ortada..
- Bu nedenle ilk 3 ayda 22.8 milyar lira bütçe fazlası yaratılmış görülüyor.
O zaman ilk üç ayda bütçe fazlası yaratılmış olmasına rağmen önümüzdeki 3 ayın iç borçlarını ödemek için daha fazla borçlanma ne anlama geliyor?
Önümüzdeki 3 ayın gelir performansının düşeceği ve de harcama tarafında yapılan yapay kısıntının devam ettirilemeyeceği anlaşılıyor. Yani harcamalar artmaya devam edeceği, başta vergi gelirleri olmak üzere, bütçe gelirleri bunu karşılayamayacağı için de yeni borçlanma ile bütçenin finansmanı yoluna gidileceği anlaşılıyor.
Yani 2021 yılının geri kalanında özellikle pandeminin yaratacağı baskı hem vergi gelirlerini azaltacak ve hem de bütçe harcamalarında baskı yaratacak. Bu aynı zamanda bütçede öngörülen 179.5 milyar lira faiz yükünü daha da artıracak.
Dolayısıyla 2021 bütçesinde hedeflenen 245 milyar lira bütçe açığı yükselecek. Keşke yanılsak!...