Tahmin sezonu açıldı, 2024 öngörüleri paylaşılmaya başlandı. Bu tahminlerin çoğunun tutmayacağını biliyoruz. Bordrosunda en iyi okullardan mezun onlarca analisti, ekonomisti ve stratejisti çalıştıran, çok gelişmiş yazılımları kullanan dev finans kuruluşları bile öngörülerinde ciddi şekilde yanılabiliyorlar. Bu nedenle tahminlere bakarken beklentiyi düşük tutmakta fayda var çünkü tahminler genellikle revize edilmek için yapılıyor.
Görünen o ki; küresel ölçekte de yerel ölçekte de bu yılı iki farklı mevsim olarak yaşayacağız. Dünyada ilk yarı daha zor geçecek gibi görünüyor. Ekonomilerde yavaşlama sürecek ve bazı ekonomiler resesyonu tadacaklar. Fakat yılın ikinci yarısı daha farklı olabilir. Faiz artırımları durmuş ve hatta faizler düşmeye başlamış ve ekonomiler toparlanma sürecine geçmiş olabilir. Son 1,5 yıllık parasal sıkılaşmanın etkisiyle enflasyon ise daha ılımlı seviyelere inebilir.
Şu ana kadar ciddi kuruluşlardan bu yılki görünüme ait gelen çok sayıda çalışma ve anket var. Genel olarak 2024’e dair öngörüler 2023’e göre daha iyimser. Anketlere katılanların çoğunluğu 2024’ün daha iyi bir yıl olmasını bekliyorlar.
- Olumlu bakışın altında yatan bazı faktörler var. Pandemide zirveye çıkan küresel tedarik zincirindeki sorunlar önemli ölçüde giderildi. Dünyada gıda ve enerji fiyatları daha ılımlı seyrediyor. Merkez Bankaları parasal sıkılaşmada sona geldiler. Dünyanın en etkili parasal otoritesi olan Fed faiz arttırmayacak ama yıl ortasına kadar faizleri yüksek tutmaya devam edecek. Mart diyen de var ama benim gördüğüm kadarıyla indirimler yılın ikinci yarısı başlayabilir. Fed mutlu olunca dünyanın gerisi mutlu olmuyor ama Fed mutsuz olunca herkesi mutsuz edebiliyor. Avrupa Merkez Bankası da faizde sona geldi, 2024’te onların faizinin yönü de aşağıya doğru olacak.
- ABD resesyona girmeden durumu atlatacak gibi duruyor. Girse de uzun sürmez. ABD resesyondan sıyrılacak gibi ama Avrupa’da birçok ekonomi resesyonu tattı ya da tadacak.
- Her daim bir gözünüzü Çin’den ayırmamakta fayda var. Çok büyük ve dünyanın geri kalanı ile etkileşimi çok fazla. Yani bulaşıcılığı yüksek bir ekonomi. Bazı sorunları var. Mesela emlak krizini yaşadı, yaşıyor. Kredi piyasasında da sorunlar var. Ama ülkedeki yönetim, krize sokmadan götürme konusunda çok dikkatli ve gerekeni yapmaya hazır. Gerektiğinde hemen teşvikleri devreye sokabiliyor.
- Yüksek faizin yarattığı finansal pahalılaşma yılın ilk yarısında devam eder ama ikinci yarıda faiz indirimleri ile daha rahat bir ortam görülebilir. Borçlanmak için yılın sonları başlarından daha uygun olabilir. Çünkü ikinci yarı faiz indirimlerinin konuşulacağı dönem olacak.
- Enerjide kriz olur mu? Arz ve tedarik tarafındaki aksaklıklara bağlı olarak belki kısa süreli krizler yaşarız ama 2024’e özel uzun süreli bir enerji krizi olmayabilir. Hamas saldırısından sonra petrol fiyatları yükselmişti, hatta arz kısıntısı ile birlikte 150 dolarlar konuşulmuştu. Ama korkulan olmadı. Fiyatlar geriledi. Brent petrolün varili 80 doların altında seyrediyor. Ortadoğu’nun dünya petrol arzında payının azalması, ABD’nin payının artması, küresel çapta enerji verimliliğinin yükselmesi, yenilenebilir enerjinin daha fazla kullanılır olması enerji şoklarına karşı dayanıklılığı arttırıyor.
- Küresel ısınma önemli bir tehdit olmaya devam edecek. 2023 yılı kayıtlar tutulduğundan beri en sıcak yıldı. Çok büyük ihtimalle 2024’te sıcaklıklar daha da artacak. İklim kaynaklı şokları daha sık yaşayacağız.
Özetle 2023’ten sonra 2024 daha sakin bir yıl olacak gibi duruyor. Ama siyah kuğuları unutmayın. Çin’in dahil olduğu bir çatışma, ABD’de başkanlık seçimleri, küresel ısınma kaynaklı olumsuz koşullar, Rusya’nın yeni bir hamlesi, Hindistan-Pakistan gerilimi, Ortadoğu’da yeni bir kriz, Kuzey Kore’den çılgın bir hamle ya da İran ilişkili çatışmaları kastetmiyorum. Bunlar siyah değil gri kuğular. Düşük olasılıklı olsa da öngörebiliyoruz ama ihmal ediyoruz. Siyah kuğuyu ise şu anda bilen yok. Adı üzerinde siyah kuğu. Bundan dolayıdır ki, siyah kuğuları tahmin etmeye çalışmak yerine şirketlerinizi ya da ekonomileri bu tür şoklara karşı dayanıklı hale getirin.
Türkiye’de ise yeni ekonomi yönetimi kolay işleri yapmaya başladı ama zorlar hala bekliyor.
Şansızlığımız araya yerel seçimlerin girecek olması. Seçimden öncesi ile sonrası çok farklı olabilir. Perşembe günü Türkiye ekonomisinin görünümü ile devam edeceğiz.