İklim krizi, beslenme ve gıda güvenliği, sağlık… Dünyamızın karşı karşıya olduğu çok fazla sorun var. Bu sorunları eski yöntemlerle çözmemiz mümkün değil; çünkü ne kaynağımız var ne de zamanımız. İşte bu nedenle yenilikçi teknolojilerin ön plana çıktığı girişimler, sürdürülebilir kalkınmanın anahtarı olarak değerlendiriliyor.
Koç Üniversitesi Girişimcilik Merkezi KWORKS de, 2015 yılından bu yana yenilikçi teknoloji girişimlerini hızlandırmak için çalışıyor. Teknoloji girişimleri için özel olarak tasarlanan hızlandırma programlarında, her dönem 500’den fazla başvuru arasından, dünyaya değer katacak en iyi girişimler seçiliyor. KWORKS programına katılan 3 genç girişimden bahsetmek istiyorum size: Bridgesoft, Farmlabs ve Sumatrix.
Marmara Üniversitesi Nanoteknoloji ve Biyomalzemeler Uygulama ve Araştırma Merkezinde ve Nörolojik Bilimler Enstitüsünde Öğretim Görevlisi olarak çalışmalarına devam eden Dr. Semra Ünal Yıldırım, doktora sürecinde üzerine çalıştığı biyomalzemenin çok geniş alanda uygulama alanlarını ve problemlerini tespit ediyor. Bunun üzerine KOSGEB Ar-Ge İnovasyon programından destek alarak Sumatrix’i kuruyor. Sumatrix, Koç Holding ve UNDP ortaklığında hayata geçirilen, KWORKS'ün uygulayıcı partner olduğu Boost: Kadın Teknoloji Girişimcileri Programı'ndan Temmuz ayı sonunda mezun olmuş bir girişim. Dr. Ünal Yıldırım şöyle anlatıyor girişimini: “Biyoteknolojinin küresel zorluklarımızla baş etmek için en iyi araç olduğuna inanıyoruz. Bakterilerin tek hücreli organizmalar olarak basitliği, onları doğal metabolik süreçleri sırasında yararlı malzemeler üreten mikroskobik işçiler haline getirir. Sumatrix olarak bakterilerin metabolik aktivitelerini yeniden kodlayarak yüzde 100 safl ıkta biyoselüloz üretmek için yerel olarak üretilen tarımsal-endüstriyel meyve atıklarını hammadde olarak kullanıyoruz. İlk ürünümüz, Jellylose, kozmetik, medikal, kağıt, tekstil, ambalaj, farmasötik ürünler yapmak için kullanılabilen biyolojik olarak yüzde 100 parçalanabilen doğal bir polimer. Dünyamızı, büyük markaların her yıl 10 milyar hektarlık ormansızlaşmayı azaltmak için birçok alanda çevre dostu biyoselüloz kullandığı döngüsel bir ekonomiye doğru yönlendirme hedefindeyiz. Yüksek verimde biyoselüloz üretimi üzerine odaklandık ve bakterilerin metabolik aktivitelerini arttırarak verimi birim zamanda 3 katına çıkarttık. Globalde kurduğumuz işbirlikleri ile kozmetikte sentetik kıvam arttırıcı malzemelerin yerine alternatif biyomalzeme üzerine Ar-Ge çalışmamızı başlattık. Bitki kaynaklı selüloza alternatif sürdürülebilir teknolojimizle alternatif bir selüloz tedarikçisi olmayı hedefliyoruz.”
FarmLabs Tarım Teknolojileri, Özgehan Özen ve Hasan İmge Çelik tarafından 2021 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Teknokent kampüsünde kuruluyor. Özellikle uzaktan algılama teknikleri ile uzaydan çekilmiş uydu görüntülerini kullanarak hassas tarım alanında yenilikçi ve ileri düzeyde ürünler üretmeyi amaçlayan Farmlabs, KWORKS22 Hızlandırma Programı'nda çalışmalarına devam etmekte olan bir girişim. Her iki ortak da 2010 yılından günümüze, hassas tarım alanında özel sektörde Türkiye’deki ilk çalışmaları gerçekleştirmişler ve tarımda, ayakların toprağa basmadan üretilen teknolojinin işlevsiz olacağına inanıyorlar. Ortaklar, girişimleri hakkında şu bilgileri veriyorlar: “FarmLabs 2021 yılında kurulmuş genç bir şirket ve aile işletmeleri olarak da bilinen küçük ve orta ölçekli çiftçilerin finansal ve fiziksel olarak erişebileceği tarım teknolojileri oluşturma hedefi ile çalışmalarını sürdürüyor. FarmLabs’a göre toprak, yaşayan diğer tüm canlılardan ayrılamaz ve kendi dahilinde bir organik yapıya sahip. Bizlere bugün, bir doktora gittiğimizde, öncelikle bir tetkik uygulanmakta ve bu tetkik sonuçlarına göre ilaçlar önerilmektedir. Toprağın beslenmesi ve üretmesi için de öncelikle toprağın yeni teknolojiler yardımı ile tetkik edilmesi ve çıkan sonuçlara göre gerekli reçetenin oluşturulması FarmLabs’ın tarıma katmakta olduğu en önemli ve yenilikçi süreç. FarmLabs, insanlara uygulanan farklı görüntüleme tetkikleri (Manyetik Rezonans, Bilgisayarlı Tomografi vb.) benzerini, 12 yıldan günümüze gerçekleştirdiği saha çalışmalarında elde edilen veriler doğrultusunda oluşturduğu yapay zeka algoritması ile uzaydan çekilen uydu görüntüleri üzerinden toprağı incelemek için kullanıyor. Toprağın ihtiyaçlarını anlayarak haritalandırıp, bu ihtiyaçlara göre doğru yere doğru miktarda, doğru tipte ve doğru oranda gübre atılmasına yönelik uygulama haritaları oluşturuyor. FarmLabs geliştirmiş olduğu bu niş sistem ile, 12 senenin saha çalışmaları ortalaması olarak, rekolte değişmeden, gübre kullanımında yüzde 26’lık bir kazanç sağlarken, fazla gübre kullanımına dair oluşan çevre kirliliği, artan maliyetler ve ulusal ekonomiye zararların da önüne geçilmesine de katkılarda bulunuyor.
Bridgesoft girişiminin kurucusu Berkay Koçak, 1997 Kocaeli doğumlu ve halen Gebze Teknik Üniversitesi’nde Bilgisayar Mühendisliği Yüksek Lisansı’na devam ediyor. 2020 yılında TÜBİTAK BİGG 1512 programına başvuran Koçak, akıllı zirai ilaçlama makinesi (Smart SprayeX) projesi için sermaye desteği alıyor ve Bridgesoft’u kuruyor. Bridgesoft, KWORKS21 Ön Hızlandırma Programı mezunu bir girişim. Koçak şöyle anlatıyor girişimini: “En çok zorlandığımız konular yatırıma ulaşmak ve girişimin yol haritasını çıkarmaktı. Bu alanda KWORKS bizi ön hızlandırma programı kapsamında verdiği eğitimler ile yol haritamızın oluşturulmasında büyük katkılar sağladı. Bridgesoft, görüntü işleme ve derin öğrenme teknolojileri ile geliştirdiği donanımları zirai ekipmanlara entegre eden ve operasyonel verimliliği artıran ürünler üreten bir tarım teknolojileri girişimi. Bu doğrultuda, akıllı tarım teknolojisi olan Smart SprayeX projesi ile tarlada rekolteyi düşüren yabani otların ilaçlanması sırasında yabani otu yapay zeka ile tespit ederek ilacı sadece ota püskürten bir ilaçlama sistemi geliştiriyor. Bu püskürtme yöntemi ile yabani ot ilacından her ilaçlama döneminde yüzde 70 ile yüzde 90 arası tasarruf edilmesi hedefleniyor. Tasarruf avantajının yanı sıra, ürünlerde ilaç kalıntısı, toprakta yüksek oranda kimyasal birikinti, mahsulde stres ve rekolte düşüşü, çevreye ve diğer ürünlere dağılım gibi problemlerin önüne geçiyor. Nihai hedefimiz ticarileşme aşamamızı 2023 yılı sonuna kadar başarıyla tamamlamış olmak. Bu kapsamda, kısa vadede marmara ege ve iç anadoludaki saha çalışmalarımızı hızlandırmayı planlıyoruz. Ardından Smart SprayeX’in seri üretime geçişi ve satışı ile birlikte 3. Yatırım turumuzu planlamaya başlayacağız. Ticarileşmeye paralel aynı zamanda ülke genelinde tarım sektöründe projemizi tanıtıp, bilinirliği artırmak için adımlar atacağız.”