Rivayete göre Şam valisi Esat paşa sıfırı tüketir ve hazine boşalır. Büyük sıkıntıya düşer. Danışmanları çare olarak Şam’daki dokumacılara fazladan vergi koymasını tavsiye eder. Bu tavsiye üzerine Esat paşa danışmanlarına; “Böyle bir vergi koyarsak ne kadar gelir elde ederiz?” der ve cevap bekler.
"Elli veya atmış kese altın elde ederiz" derler. Bunun üzerine Esat Paşa; “Bu insanlar zaten zar zor ayakta duruyor. Bu vergiyi nasıl ödeyecekler?" diye sorar. “Evlerindeki altınları ve mücevherleri satarlar Paşam” diye cevap verirler. Vergi verecek takati kalmayanların çaresizliğinden dem vururlar.
ALTERNATİF ÖNERİ
Esat Paşa, “Ben bu meblağı daha güzel bir yöntemle elde etsem nasıl olur?” diye sorar. Danışmanları sessizliğe bürünür. Ertesi gün Paşa Müftüye bir davet göndererek gece gizlice buluşalım der. Müftü gece paşanın yanına gelir.
Paşa; “Müftü efendi! Bize ulaşan bilgilere göre özel hayatında şeriata aykırı davranıyor ve evinde gizlice içki içiyormuşsun. Bu durumu İstanbul’a bildirmem gerek. Ancak önceden seni haberdar edeyim dedim” der. Bunu duyan müftü efendi paşaya yalvarmaya başlar.
İstanbul’a haber vermemesi için paşaya 1000 mecidiye vermeyi teklif eder. Paşa kabul etmez. Müftü iki katını teklif eder. Paşa yine kabul etmez. Sonunda 6 bin mecidiyede anlaşırlar. Sonraki gün Esat paşa Kadı efendiyi davet eder.
İKİ SORU İKİ CEVAP / Esat Paşa’ya dair…
Vergi pazarlığı nasıl seyreder?
“Kadı efendi! Rüşvet aldığın ve makamını şahsi menfaatin için kullandığına dair güvenilir kaynaklardan elimize bilgi ulaştı” der. Bu sefer Kadı Efendi paşaya yalvarmaya başlar. “Aman efendim beni görevimden almayın, insanlara rezil olurum” diyerek müftü efendi gibi Esat paşa ile pazarlığa başlar.
Başka kimler kapsama girer?
Kadı ile de 6 bin mecidiyede anlaşırlar. Sonra sırasıyla defterdar, karakol komutanı, esnaf ağası ve büyük zenginleri tek tek davet eder. Bu operasyonun sonunda Esat paşa tam 200 kese mecidiye altını toplar. Böylece zaten vergilendirilmiş dokumacıların yerine vergisizlere yönelmiş olur.
NOT
KUZULARIN DERİSİNİ YÜZMEK YERİNE KOÇLARIN YÜNLERİNİ KIRPMAK İYİDİR
Vergi paketi tartışılıyor. Zaten vergisini verenlere yüklenmek yerine, hiç vergi vermeyen ya da olabildiğince kaçıran, kaçınanları sisteme dâhil etmeye odaklanmak, en iyisi… Mehmet Şimşek ne kadarını başarır bilinmez ama daha adil ve yaygın vergi tabanı, ülkenin selameti için iyi olacaktır.
Bu arada Esat Paşa’nın öyküsünü tamamlamaya ne dersiniz? Esat Paşa “özgün vergi paketini” başarıyla uyguladıktan sonra danışmanlarını çağırır; “Şam halkına vergi koyduğumu falan duydunuz mu?” diye sorar. "Hayır, paşam duymadık" derler. “Bakın hiçbir vergi koymamama rağmen 50 yerine 200 kese mecidiye altını topladım" der.
"Bunu nasıl yaptınız Paşam?" diye sorduklarında; “Kuzuların derilerini yüzmektense koçların yünlerini kırkmak daha iyidir” der. Öykü burada bitiyor. Bugüne ilham olsun diye kaleme aldım ve dışarıdaki tilkiler serbestçe dolaşırken kümesteki kazları yolmayı bıraksak daha hayırlı olacaktır.