Nisan ayı bütçe açığı 50.17 milyar TL olarak açıklandı. 4 aylık toplam bütçe açığı ise 19.36 milyar TL oldu. 4 aylık açığın daha düşük olması, ocak ve şubatta bütçenin fazla vermiş olmasından kaynaklanıyor. İlk iki ayda bütçenin fazla vermesinin de asıl nedeni Merkez Bankası karından Hazine’ye aktarılan yüklü miktar. Bu arada Hazine’ye aktarılan Merkez Bankası karının da yılın son günü yapılan bir bilanço oyunuyla kağıt üstünde yaratıldığını da unutmayalım.
Bunlar bütçenin durumu konusunda yeterince kaygı verici noktalar. Ama Merkez Bankası karının etkisi sonrasındaki Mart-Nisan dönemine özel olarak bakınca hava iyice kararıyor:
- Bütçe Nisan’da 50.17 milyar, Mart’ta 68.97 milyar TL açık verdi. İki aylık açık 119.14 milyar TL gibi olağanüstü bir düzeyde. 2022’nin tamamına ilişkin bütçe açığı hedefi 278.37 milyar TL. İki aylık açık, neredeyse yıllık hedefin yarısına eşit.
- Faiz dışı bütçe açığı ise Mart’ta 42 milyar TL, Nisan’da 31 milyar TL oldu. Yıllık faiz dışı bütçe açığı hedefi 37.99 milyar TL. İki aylık toplam faiz dışı bütçe açığı 73 milyar TL ile yıllık hedefin iki katına yakın.
- Mart-Nisan 2022 döneminde bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 39.95 artmış. Enflasyonu dikkate alırsak gelirlerde reel olarak ciddi bir daralma var. Buna karşın aynı dönemde bütçe harcamalarındaki artış yüzde 97.96 ile gelir artışının çok üzerinde. İki aylık bütçe geliri geçen yıla göre 91.36 milyar TL artarken harcamalardaki artış 217.35 milyar TL.
- Mart-Nisan döneminde faiz dışı harcamalarda meydana gelen artış ise 204 milyar TL ve yüzde 107.95’i buluyor.
- Karşılaştırmayı iki ay öncesi, yani Ocak-Mart 2022 dönemi ile yapacak olursak, harcamalarda yüzde 26.66 artışa karşın gelirlerde yüzde 28.62 düşüş var. Faiz dışı harcamalar ise iki ay öncesine göre yüzde 36.10 artmış.
- Bütçe gelirlerinin seyrini daha net görmek için dolaylı vergi gelirlerindeki gidişe bakmak daha net bir fikir veriyor. Dahilde alınan katma değer vergisi (KDV) gelirlerinde Mart-Nisan dönemi ile Ocak-Şubat dönemi arasında yüzde 41.24 düşüş var. Ocak-Şubat döneminde 30.49 milyar TL olan KDV geliri Mart-Nisan döneminde 12.58 milyar liralık düşüşle 17.92 milyar TL düzeyine inmiş. İki aylık sürede böylesine yüksek bir düşüş olması çok dikkat çekici ve bütçe dengelerinin önümüzdeki aylardaki seyri açısından ürkütücü bir gelişme.
- Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) gelirlerinde aynı dönemler arasında yüzde 33.46 gibi enflasyona paralel bir artış var. Ocak-Şubat döneminde 41.06 milyar TL olan ÖTV geliri Mart-Nisan’da 54.79 milyar liraya çıkmış. Ancak buradaki 13.74 milyar liralık artışın 10.96 milyar lirası da tek başına motorlu taşıtlardan geliyor.
- İthalde alınan vergilerde de yüzde 32.52 artış var. Bu kalemin bütçeye katkısı iki dönem arasında 21.87 milyar TL artarak 89.16 milyar liraya ulaşmış ve dahilde alınan KDV ve ÖTV toplamını bile aşmış. Ama bunun da ciddi bir cari açık faturası var.
Bütçede bu yapı sürdürülemez ve bu gidişiyle bütçe, enflasyonu aşağı çekemez sadece yukarı iter.