BM Gıda ve Tarım Örgütü’nün (FAO) raporuna göre dünyada yılda 1.3 milyar ton israf oluyor. FAO; bu israfın 4’te biri kurtarılabilse dünyadaki 821 milyon aç insanın doyurulabileceğini söylüyor.
Türkiye’de ise yılda yaklaşık 26 milyar ton gıda israf ediliyor ve Türkiye, kişi başına 93 kg/yıl ile en çok gıda israfının yapıldığı 10 ülke arasında 3’üncü sırada yer alıyor. Bu tabloyu değiştirmek için öncelikle gıda israfı konusunda farkındalığın artması ve her birimizin harekete geçmesi gerekiyor. Üçüncü senesinde olan Boşa Harcama projesi de bu hedefle yola çıkan önemli bir özel sektör ve STK iş birliği. Projenin amaçlarını P&G Türkiye, Kafkasya ve Orta Asya CMO ve Pazarlamadan Sorumlu Başkan Yardımcısı Dr. Onur Yaprak ve Fazla Gıda Kurucu ve Ceo’su, Gıda Kurtarma Derneği Kurucu Üyesi Olcay Silahlı ile konuştuk...
Atığı kabul etmek ve önlemek gerek
OLCAY SİLAHLI FAZLA GIDA KURUCU VE CEO’SU, GIDA KURTARMA DERNEĞİ KURUCU ÜYESİ
“Gıda kaybı; tüketiciye ulaşmadan önceki adımlarda gıdanın miktarında ya da besin değerinde yaşanan kayıplar için kullanılıyor. Gıda israfı ise gıda dağıtımı tamamlandıktan sonra, insan tüketimine uygun olmasına karşın çöpe giden gıdanın genel tanımı. Genellikle tedarik zincirinin satış ve tüketim olarak adlandırılabilecek son basamaklarında ve çoğunlukla insan kaynaklı oluşuyor. Tedarik zincirinin geneline bakıldığında gıda kayıp ve israfının neredeyse yarısının ev içerisinde gerçekleştiği; kalan yarısının da zincirin diğer adımlarında oluştuğu görülüyor. Kültürümüzde gıdayı nimet olarak görüp ‘Bizde israf olmaz’ söylemlerine rastlasak da rakamlar hanelerimizde kişi başı yıllık 93 kilogram gıda israf ettiğimizi gösteriyor. Bu miktarla maalesef dünyada ilk sıralarda yer alıyoruz. Buna ek olarak yapılan araştırmalar gösteriyor ki Türkiye’de üretilen gıdaların yüzde 40’ı çöpe gidiyor, bu israfın ekonomik değeri ise yıllık yaklaşık 300 milyar TL’yi buluyor. Bu noktada topluma düşen rolü tanımlarken 2 kritik nokta çıkıyor karşımıza. Birincisi, atığını kabul etmek. İkincisi, atığı önlemek ve kaynağında azaltmak. Çünkü gıda israfının neredeyse yarısının hane içinde bizler tarafından oluştuğunu düşünürsek, hepimize ‘israfa dur’ dediğimiz bu yolculukta çok büyük bir sorumluluk düşüyor. Bunlardan bazıları şu şekilde; planlı alışveriş, doğru saklama koşulları, yeteri kadar pişirme ve porsiyonların gözden geçirilmesi, fazla olanın tekrar değerlendirmesi veya dayanışma kültürünce paylaşılması, değerlendiremeyecek ürünlerin kompost yapılarak gübre olarak kullanılması.”
İş birliği ile etkimizi iki katına çıkardık
“Gıda Kurtarma Derneği olarak, Türkiye genelinde birlikte çalıştığımız, gıda bankası dediğimiz STK’ların ve yerel yönetimlerin ihtiyaç sahibi belirleme operasyonları konusunda kapasite desteği sağlıyor ve ücretsiz olarak danışmanlık veriyoruz. Boşa Harcama Kampanyası kapsamında, Fairy desteği ile etkimizi iki katına çıkartıyoruz. Fairy Türkiye destekleri ile Ege ve Akdeniz bölgelerinde henüz gıda kurtarma faaliyetleri yürütülemeyen ve ihtiyaç sahiplerinin gıda bankacılığı uygulamalarından faydalanamadığı bölgelerde Gıda Kurtarma Derneği’nin operasyonlarını genişletebilmek için iki aşamalı bir proje yürüttük. Birinci aşamada Ege Bölgesinde 145 bin kişiye, Akdeniz Bölgesinde 185 bin kişiye gıda yardımı gerçekleştirdik. Böylece Gıda Kurtarma Derneği’nin aylık düzenli gıda yardımı sağladığı 330 bin kişi sayısını 660 bin kişiye çıkarttık. Projemizin ikinci aşamasında ise gıda israfı konusunda toplumda farkındalık yaratmaya odaklandık. Bu kapsamda 50 yeni gıda bağış noktası aktifleştirilmesine olanak sağladı. Bağış noktalarında konumlanan 300 personele eğitim verildi. Boşa Harcama kampanyası ile kurulan lojistik altyapısı sayesinde toplam 7 milyon TL değerinde ürün ihtiyaç sahibi ile buluşturuldu.”
İnovasyonlar ile israfın önüne geçmeye kararlıyız
DR. ONUR YAPRAK P&G TÜRKİYE, KAFKASYA VE ORTA ASYA CMO VE PAZARLAMADAN SORUMLU BAŞKAN YARDIMCISI
“Sürdürülebilirliği kurum olarak da geniş bir perspektiften ele alıyoruz. Gıda Kurtarma Derneği ile gerçekleştirdiğimiz projemiz de Türkiye’deki gıda sürdürülebilirliği altyapısına destek olmayı amaçlıyor. Fairy markamızla her 10 evden 7’sinde varız. Biz tüketicisiyle sürekli konuşan ve onu dinleyen bir markayız. Tüketicilerimizin farkındalıklarını artırmak için çalışmalar gerçekleştiriyoruz. Çatı projemizin adı da sorunuzla doğrudan ilintili aslında: ‘Boşa Harcama’. Bu yaklaşımla kapsayıcı bir şekilde tasarrufu destekliyoruz. Boşa harcama hem elektrik hem su hem de diğer kalemlerde tüketicilerimizi bilinçlendirdiğimiz bir platform. Buna ek olarak Gıda Kurtarma Derneği işbirliğimizle paketli gıdalardan sebzelere kadar boşa harcanmaması gereken gıdayı kurtararak ihtiyaç sahiplerine ulaştırıyoruz. Neden gıdayı kurtarmaya yöneldiniz diyecek olursanız. Hanelerde en çok atılan ve aynı zamanda alınacak önlemlerle en fazla tasarruf sağlanabilecek israf kalemi olduğu için gıdayı seçtik. Fairy sponsorluğunda gerçekleştirilen çalışmalar sayesinde Gıda Kurtarma Derneği tam 7 milyon TL’lik gıdanın israf edilmesinin önüne geçti. Toplamda 660 bin ihtiyaç sahibine ulaştık.”
Çevresel sürdürülebilirlik hassas olduğumuz nokta
“Çevresel sürdürülebilirlik konusu bizim hassas olduğumuz nokta. Geçtiğimiz yıllarda herhangi özel bir regülasyon olmamasına rağmen Fairy formülündeki fosfatı çıkararak denizlerin nefes alması konusunda faydalı adımlar attı. Orada da TÜDAV (Türk Deniz Araştrımaları Vakfı) ile çalışmalar yaptık ve Balıklar Boğulmasın sloganımızla hem formülümüzdeki değişiklik sayesinde çevreye zarar vermedik hem de tüketicilerimizle birlikte kıyıları temizledik. Bir diğer yandan gerçekleştirdiğimiz tüm inovasyonlarımız daha az elektirik ve su tüketimine yönelik çalışmalar olarak öne çıkıyor. Ön yıkama gerektirmeyen formüllerimiz milyonlarca litre suyun kurtarılmasını sağlıyor. Elde yıkama bulaşık deterjanları soğuk suda bile etkili üstün formülü sayesinde, bulaşık yıkanan suyun derecesini 50’den 30’a düşürdüğünüzde bile mükemmel sonuç sağlıyor. Bu adım ise bulaşık yıkama sürecinde oluşan karbon ayak izini yüzde 50 oranında azaltıyor ve tüketicilerimizin enerji tasarrufu yapmasını sağlıyor. Gerçekleştirdiğimiz inovasyonlar ile israfın önüne geçmeye kararlıyız.”