Dr. Çağla GÜLŞENKARDEŞ
Blokzincir, verilerin internet üzerinden zaman damgalı olarak, dağıtık bir yapıda, şifrelenerek, değiştirilemez bir şekilde kaydedilmesine ve transfer edilmesine imkân veren, güvenli, şeffaf bir dijital işlem defteri sağlayan teknolojidir. Blokzincir teknolojisi, bilgisayar bilimleri, mühendislik ve teknoloji bilimleri alanında kendine özgü doktrini, yöntemleri ve içeriğiyle hızla gelişmekte olan nispeten yeni teknolojilerden birisidir. Güvenli, şeffaf ve merkezi olmayan veri yönetimi altyapısı sunan blokzincir teknolojisi, küresel ve kapsayıcı bir vizyonla geleneksel sektörlere yapıcı bir yıkım getirirken önemli toplumsal etkilere de neden olmaktadır.
Bu teknolojinin ilk ürünlerinden olan kripto paralar bir yandan finansal kapsayıcılığı artırırken diğer yandan geleneksel finans sistemi ve bağlı regülasyonları önemli ölçüde zorlamaktadır. Benzersiz varlıkların dijital temsiline imkân veren kripto varlıklar, sanat endüstrisinde önemli bir dönüşüme neden olurken, sanata erişimi küresel bir şekilde artırmakta ve geleneksel aracıları ortadan kaldırarak yeni iş modellerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. İletişimin demokratikleşmesine imkân vererek dijital bilgi işçiliğinin kripto paralar ile ödüllendirilmesini sağlayan bu teknoloji, iletişim bağlamında çok önemli dönüşümleri tetiklemektedir. Bugün oldukça önemli bir piyasa hacmine ulaşmış olan blokzincir teknolojisi üzerinde geliştirilen ürünler ve kripto paralar yatırımcıları ve üreticileri ile büyük ve etkili bir ekosistem haline gelmiştir ve bu piyasa ile ilgili detaylı bilgiler “Blokzincir teknolojisi ve NFT’ler” kitabımda paylaşılmaktadır.
Dördüncü sanayi devrimi esnasında hayat bulan birçok teknolojiden daha yıkıcı etkileri olan blokzincir teknolojisi potansiyel olarak internetten daha güçlü bir teknoloji olarak ifade edilmektedir. Varlıkların tokenize edilerek benzersiz bir şekilde kimliklendirilmesi veya sahipliğinin benzersiz şekilde kanıtlanabilmesine imkân veren, Non-Fungible Token (NFT) adı verilen ve biricik ya da eşsiz tokenlar olarak tanımlanabilecek olan NFT’ler, blokzincir üzerinde geliştirilen bir çeşit kripto para türüdür. NFT’ler diğer kripto paralar gibi takas edilemezler. Takas edilemez tanımı ekonomik bir terim olup, bir mobilya, bir beste ya da bilgisayarınız gibi kendilerine has ve benzersiz özellikleri olan varlıkları tanımlamak için kullanılır. Dijitalleşmenin ivmelenerek arttığı ve birçok varlık, bilgi ve verinin internet üzerinde yaratılıp işlendiği günümüzde, dijital ortamda varlıklar için nadirlik ve sahiplik kolaylıkla çoğaltılabilme imkânından dolayı yönetilmesi zor konular haline gelmiştir. NFT’ler bu noktada önemli bir soruna çözüm sunmaktadır. Dijital bir ürün kopyalanarak çoğaltılabilir fakat NFT olarak blokzincir üzerine kaydedilmiş bir dijital varlık, kendisine ait benzersiz ve çoğaltılamayacak bir belirteç ile kimliklendirildiğinden bu bilgi kopyalanamaz. Blokzincir üzerinde zaman damgalı olarak kayıt altına alınan üretim ve sahiplik bilgileri ile telif hakları kolayca korunabilmekte ve ispatlanabilmektedir. NFT’lerin farklı sektörlerde yarattığı yapıcı yıkım kitapta aktarılırken, bu alanda çalışmalar yapan önemli sanatçılar ile söyleşilere de kitapta yer verilmiştir.
Bir yandan blokzincir teknolojisi üzerinde geliştirilen ürün ve hizmetler birçok farklı endüstride hızla yaygınlaşırken, bu teknolojinin kullanımının çevre üzerindeki olumsuz etkileri de artmaktadır.
Blokzincir teknolojisine dair bilgilerin farklı disiplinler ile anlamlı bir şekilde bütünleştirilmesi ve tartışılması, uygulama alanları hızla artan bu teknolojinin eleştirisinin yapılabilmesini mümkün kılacak ve sürdürülebilir büyümesine yön vermekte katma değer üretebilecektir. Blokzincir teknolojisinin sürdürülebilirliğe ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine hizmet eden sonuçlarının değerlendirilmesi için projelerin çevre, ekonomi ve toplum eksenlerinde dinamik ilişkilere ve sektörlerin dönüşüme etkileri üzerinden detaylı araştırmaların kıyaslamaya imkân verecek şekilde sürekli yapılması gerekecektir.